Alle dieren horen er bij.
In deze serie komen tal van dieren aan bod die ook in de Bijbel voorkomen. Het leek mij wel interessant om de aardig of onaardigheden van deze te beschrijven. Reeds geplaatst zijn: de das, de sprinkhaan, de spin en zijn web, de krokodil, de beer,de leeuw, de wolf, de hond, het schaap,de duif,de koe,het paard, de geit, de huismuis , de vos, de bij , de mier. Rest volgt binnenkort.
Bijzondere Link: http://www.klaasnanninga.nl/
De Das.
De Das is een prachtig dier. Toch ook wel een beetje vreemd dier. Je ziet hem ook weinig. Dat komt ook wel dat enerzijds een beetje schuw is. En anderzijds ook een nachtdier is. Overdag kan hij niet zo goed zien.
In de Bijbel komt hij maar één keer voor. Namelijk in Deuteronomium 14: 4. 5.en 6. Daar staat: 4.Dit zijn de beesten, die u eten zult; een os, klein vee der schapen, en klein vee der geiten; 5. Een hert, en een ree, en een buffel, en een steenbok, en een das, en een wilde os, en een gems. 6. Alle beesten, die de klauwen verdelen, en de kloof in twee klauwen klieven, en herkauwen onder de beesten, die zult u eten.
Ik kom daar aan het eind van dit artikel op terug.
De Das is een zoogdier. Het mannetje noemen we een rekel en het vrouwtje een moer. Ze kunnen gemiddeld 15 jongen krijgen. De paartijd, ook wel de ranstijd genoemd is in de zomer. De draagtijd is zeven maanden. De jongen wordt meestal in maart geboren. Een aantal jongen blijven bij de groep. Maar anderen gaan op zoek naar een nieuw territorium.
Een territorium van een dassenfamilie is gemiddeld 40 ha.
Dassen houden geen winterslaap. Maar hun activiteiten zijn in de winter een stuk minder. Daarom leggen ze in de herfst wel een vetvoorraad aan.
Hoofdburcht en Burcht.
Een Das woont onder de grond. Niet zomaar in een holletje. Het is een zeer riant gangenstelsel met een aantal kamers. Een dergelijk holenstelsel wordt een burcht genoemd.
Zo’ n burcht bevat een groot aantal gangen. Een flinke burcht kan wel uit 30 tot 40 pijpen (gangen) bestaan. Deze hebben niet allemaal dezelfde functie. Zo zijn er vluchtgangen, luchtverversingsgangen, en toegang gangen.
De gangen liggen vaak in etages boven elkaar. De totale lengte van die gangen bedraagt wel 100 meter.
Een das is een zeer zinnelijk dier. Zijn uitwerpselen deponeert hij in een latrine. Dat is een stukje grond nabij de burcht. Daar wordt in ondiepe putjes de mest gedeponeerd.
Het leefgebied van de das is kleine weilanden met houtwallen. Belangrijk is dat het landschap voldoende bescherming en voedsel bied. En liefst geen of weinig verkeer.
Menu.
Een beetje ten onrechte is er vroeger veel op dassen gejaagd. Men ging er vroeger vanuit dat de das een schadelijk dier was voor de veeteelt en de landbouw. Maar dat klopt niet helemaal. De das eet echter wel alles wat op zijn nachtelijke tochten op zijn pad komt. Dat zijn: kleine zoogdieren, wormen, insecten, kikkers, knollen en wortels, paddenstoelen en bessen en dergelijke. Ook eikels en tamme kastanjes, muizen, mollen, egels en zelfs konijnen het val fruit van appels en peren eten ze.
Een volwassen mannetjesdas weegt gemiddeld tussen 10 en 17 kg.
Een vrouwtjesdas gemiddeld tussen de 7 en 14 kg.
De lengte is van kop tot staart 70 tot 80 cm.
De das behoort tot de marterachtigen.
Er zijn heel veel dassoorten. Ik noem er een paar.
De honingdas.
De Europese das.
De Amerikaanse das.
De varkensdas.
De honingdas.
De honingdas (Mellivora capensis) behoort tot de grootste soort. Hij leeft voornamelijk in Afrika en Azië. Hij heeft een voorkeur voor honing. Bij het vinden van honing krijgt hij hulp van een spechtachtige vogel. Deze noemt men ook wel eens de honingwijzer. Deze vogel heeft een speciale lokroep als hij een bijennest heeft gevonden. De honingdas maakt hiervan gebruik. Terwijl het nest open breekt om de honing te bemachtigen pikt de honingwijzer de bijenwas uit de honingraten.
De Europese das.
De Europese das is één uit de drie rassen van het geslacht Meles.
Deze komt voor in geheel West Europa. In Nederland behoorde hij lange tijd tot de bedreigde diersoorten. Wel wordt het dier door de Nederlandse overheid nog steeds beschermd. In 1980 waren er circa 1200 dassen in Nederland. In 2006 waren er dat circa 4500.
De Amerikaanse das.
De Amerikaanse das, ook wel zilverdas genoemd, heeft veel weg van zijn Europese soortgenoot. Echter leeft hij solitair en niet in een groep. Solitair wil zeggen dat hij alleen leeft. Dit agressieve dier kan zich behoorlijk verdedigen tegen zijn aanvaller. Prooien vangt hij meestal door hun hol uit te graven.
De varkensdas.
De grote varkensdas, de grote Zuid-Aziatische das, Komt voor in Thailand, in het zuiden van China, Maleisië, India, en Sumatra.
De das in de Bijbel.
De das komt in de Bijbel maar één keer voor. In Deuteronomium 14; 4 en 5 staat: 4 Dit zijn de beesten, die u eten zult; een os, klein vee der schapen, en klein vee der geiten;
5 Een hert, en een ree, en een buffel, en een steenbok, en een das, en een wilde os, en een gems.
Het gebod van het eten van reine dieren en het verbod van het eten van onreine dieren diende mogelijk om het volk van Israël apart te zetten. God wilde het beste voor zijn volk. Hij heeft het volk geheiligd door het apart te zetten.
Het volk leerde op deze wijze dat zij daarmee afstand van de dood moesten houden.
Jezus, heeft de wet volbracht. Niet afgeschaft. Het is Kerst, Pasen, Pinksteren en Hemelvaart geweest. Petrus krijgt in het Nieuwe Testament in Handelingen 10 een gezicht te zien. Zie hiervoor op:
https://www.biblegateway.com/passage/?search=Handelingen+10&version=HTB
Uit deze geschiedenis blijkt dat thans het heil ook is voor de heidenen.
Film over de das.
http://kids.dasenboom.nl/index.asp?pa_id=67
Voor de jeugd:
Nog een mooie link: http://www.natuur-wereld.be/dieren/roofdieren/das
Archeologie.
In Schotland is bij opgravingen een hele 10. 000 jaar oude burcht ontdekt.
In Bergharen, gemeente Wijchen Land van Maas en Waal Gelderland) is de grootste burcht van Europa ontdekt. Deze wordt de honderdholenburcht genoemd. Helaas is het nu het terrein voor motorcrossers. De dassen wonen daar dus niet meer.
Problemen dassenburcht in Leersum.
Een Dassenfamilie kan ook voor problemen zorgen. Zo schreef het Algemeen Dagblad 26 - 02 – 2015.dat de aanleg van een nieuw bedrijventerrein definitief van de baan was vanwege het feit dat er een Dassenfamilie er in de directe omgeving een hoofdburcht had.
Meer over de Das.
http://www.dasenboom.nl/index.asp?pa_id=37
Literatuur:
Zoogdieren en andere landdieren van West en Midden Europa. Reader Digest.
De Hoge Veluwe. Waanders Uitgevers Zwolle.
Concordantie op de Bijbel.
Verbazingwekkende Geheimen van de natuur.
De sprinkhaan.
Een boomsprinkhaan bij ons op de groene container. Foto Egbert van de Haar.
Even een artikel schrijven over de sprinkhaan doe je maar niet even. De Latijnse naam is: Caelifera. Hiermee worden vrijwel alle soorten sprinkhanen bedoeld.
Een sprinkhaan, we kijken er wat vreemd tegenaan. Een sprinkhaan in de keuken, we moeten er niet aan denken. Vies vinden wij het niet, maar toch…. . In de keuken hoort hij niet. En een sprinkhaan die s’ nachts op je slaapkamer gaat sjirpen. Je moet er niet aan denken.
Wij vinden het ook wel een beetje raar diertje.
In de Bijbel komt de sprinkhaan ook voor. Het bekendste verhaal is de sprinkhanenplaag in Egypte. Dat verhaal gaat over de tien plagen die God zendt aan de Farao vanwege diens halsstarrige houding tegenover God. God straft hem daarvoor met Zijn tien plagen. Eén daarvan is de sprinkhanenplaag. Deze bedekten het gehele land van Egypte, uitgezonderd het land van Gosen waar de Israëlieten woonden. De zwerm was zo groot dat het donker werd in Egypte. Er bleef niets over van de gewassen op het veld. Zelfs het loof van de bomen was opgevreten.
Zie ook: http://hennepe.jouwweb.nl/de-eerste-luchtaanval-op-egypte
De sprinkhaan behoort tot de insectenfamilie. Ook de krekel valt onder het sprinkhanengeslacht. Eigenlijk zijn ze familie van elkaar. Er bestaan 900 krekelsoorten. In Nederland België en Luxemburg leven er zo’ n 60 soorten.
Om ze allemaal te beschrijven is niet te doen. Bovendien zijn er heel wat boeken over geschreven. Ook internet staat er bol van. Enkele soorten passeren hier beknopt de revue.
Zadelsprinkhaan dankt zijn naam aan het zadelvormig boven schild. Hij komt voornamelijk voor Zuid – West Europa, de Pyreneeën. In Nederland is hij vrijwel geheel uitgestorven. Toch komt hij nog voor in de omgeving van Nijmegen en hier en daar op de Veluwe.
Sabelsprinkhanen zijn een zeer uitgebreide soort. Alleen al in Nederland en België leven zo ‘ n 17 soorten. In Europa zijn er circa 400 soorten bekend, terwijl er wereldwijd er circa 5000 soorten geregistreerd.
De Sikkelsprinkhaan Is sinds 1968 voor in Zuid – Nederland. Algemeen komt hij voor in België en Frankrijk en in het zuiden van Duitsland. Men verwacht dat hij zich in de loop der jaren verder naar het noorden zal uitbreiden. Het diertje is voornamelijk te vinden in de droge biotopen. Denk daarbij aan heide en droge graslanden etc.
De woestijnsprinkhaan is een dusdanig vraatzuchtig insect dat het circa een tiende van de wereldbevolking van hun bestaan verwoest. Deze woestijnsprinkhaan is familie van de veldsprinkhaan. Grote groepen van enkele miljoenen kunnen een land binnen de kortste keren aan de rand van de afgrond brengen. Het verspreidingsgebied van deze soort is 16 miljoen vierkante kilometer. Dit gebied bevindt zich vanaf de Atlantische Oceaan tot aan India. In dit gebied bevinden zich circa 60 landen die door hun vraatzucht kunnen worden getroffen.
Bidsprinkhanen komen over de gehele wereld voor. Het meest komen ze voor in de tropische landen.
Ze behoren tot het geslacht Mantodea. Bidsprinkhanen zijn aaseters. Met zijn grote voorpoten vangt hij vlinders en vliegen etc. Eigenlijk is hij niet tot de sprinkhanen. Bidsprinkhanen zijn onderverdeeld in ruim 2000 soorten. Soms eten ze ook wel eens een soortgenoot op.
Veldsprinkhanen hebben zeer goed ontwikkelde achterpoten. Goed om uiteraard ver mee te springen. Bij de veldsprinkhaan zit het gehoor even boven de achterpoten. Ze kunnen 8 centimeter lang worden. Soorten veldsprinkhanen komen voor in West – Europa, maar nog meer in tropische gebieden. Familie van de veldsprinkhaan is de treksprinkhaan waarvan de woestijnsprinkhaan de beruchtste is. Wereldwijd zijn er duizenden soorten van.
Treksprinkhanen zijn over het algemeen solitair. Dat betekent dat ze alleen leven. Maar in bepaalde situaties kunnen ze enorme grote groepen vormen. De schade die ze dan kunnen aanrichten aan gewassen zijn vaak enorm.
Het nut van een sprinkhaan. Naast dat er sommigen ook dierlijk aas eten zijn er ook volken die ze op het menu hebben staan. Maar niet alle soorten zijn eetbaar. In onze westerse landen, Europa en Amerika, staat men er nogal sceptisch tegenover. Doch tachtig procent van de wereldbevolking heeft het op het menu staan. Men denkt dat het de oplossing zou kunnen zijn van het voedselprobleem.
De sprinkhaan in de Bijbel.
Johannes de Doper at sprinkhanen. Johannes werd een half jaar voor Jezus geboren. Toen Maria bij de moeder van Johannes, Elisabeth op bezoek kwam om te vertellen dat zij, Maria in verwachting was van Gods Zoon, sprong het kind in de moederschoot van Elisabeth op. Johannes predikte in de woestijn dat mensen zich moesten bekeren van hun zonden. Hij doopte met water om ze van hun zondigen te reinigen. Hij was het die Jezus als de Verlosser aanwees. Johannes voedde zich zoals gezegd met sprinkhanen en honing. Hij droeg een mantel van Kamelenhaar. Sprinkhanen stonden in die tijd al op het menu van de woestijnbewoners.
Van Johannes wordt gezegd: De stem van een roepende in de woestijn: Bereidt den weg des Heeren, maakt Zijn paden recht!
Lees het verhaal i n Marcus 1 : http://www.statenvertaling.net/bijbel/marc/1.html
Op 19 plaatsen in het Oude Testament komt het woordje sprinkhaan voor.
Op Nu.nl las ik op 29 maart 2015 dat op Madagaskar een sprinkhanenplaag heerst die de ergste wordt genoemd sinds 1950. In dat jaar vestigden de diertjes er zich voor 17 jaar. We hebben het dan over vele miljarden diertjes.
Voor de oogst van dit jaar wordt gevreesd. Het gaat dan niet om het verloren gaan van de rijst, maar ook om de diervoeders. Ook de andere gewassen lopen groot gevaar. Meer dan de helft van de rijstgewassen dreigt verloren te gaan.
Madagaskar is circa 15 keer zo groot als Nederland. Ongeveer tachtig procent van de bevolking leeft in grote armoede.
Sprinkhanenplaag.
https://www.youtube.com/watch?v=1U-xFdsDAaM
Literatuur:
Insecten, Michael Chinery. Uitgeverij Elmar B. V.
Deltas Gids voor insecten. Michael Lohmann. Delta, België – Nederland.
Veldgids, Sprinkhanen en krekels. Roy Kleukers René Krekels. KNNV Uitgeverij Utrecht 2004.
Wikipedia.
Internet.
-------------------------------------------------
DE SPIN EN ZIJN WEB.
Spin vangt bij en spint hem in. Een heel groot spinnenweb.
Foto' s Egbert van de Haar.
De Spin.
Het dier komt niet voor in de Bijbel. Wel het spinnenweb. Daarover straks meer.
In ons dagelijkse leven komen ze heel vaak voor. In ons land en België leven zo’ n 700 verschillende soorten. Dat is best veel. Vooral in de nazomer en het najaar kun je hun aanwezigheid merken door hun vaak fraaie spinnenwebben. Laten we dit wonderlijke diertje eens wat nader bekijken.
Spinnen, beweerd men, zijn ontstaan uit de schorpioenachtigen soort. Dat is de Arachnida.
De officiële naam deze spin is Arthropoda. Het zijn geleedpotigen. Het is de grootste diergroep op deze aarde. Deze diergroep bestaat uit circa 40.000 soorten. Onmogelijk om deze hier allemaal te beschrijven.
Het overgrote deel van het lichaam van de spin is bedekt met een pantser. Een chitinepantser. Enigszins te vergelijken met cellulose. In de ontwikkelingsfase van de spin vindt dan ook vervellingen plaats.
Een korte algemene beschrijving:
Het lichaam bestaat uit twee delen die met elkaar verbonden zijn met een steel.
De meeste spinnen beschikken over 8 ogen. Soms ook 6. De ogen zijn enkelvoudig. Deze zitten in oogheuveltjes. Daardoor kunnen ze beter zien. Enkelvoudige ogen hebben maar één lens. Daarbij zit lichaampje dat wat glasachtig aandoet.
Sommigen hebben ook helemaal geen ogen of functioneren niet meer. Dat zijn blinde spinnen die zich meestal ophouden in grotten.
Webspinnen hebben hele kleine oogjes. Ze kunnen daarmee wel zien, maar de trillingen in hun web ondersteunen dit.
De acht poten die een spin heeft worden ook wel looppoten genoemd. Die hebben ze soms ook wel nodig. Want ook een spin heeft zijn vijanden.
De spin haalt adem via boeklongen. Boeklongen zijn een aantal dunne blaadjes in een boekvorm.
Bij de meeste spinnen zijn de mannetjes kleiner dan de vrouwtjes. Bij de vogelspinnen zijn de mannetjes even groot als de vrouwtjes.
De paring. Een copulatie (geslachtsgemeenschap) vind op een bijzondere manier plaats. Een mannetje heeft een blaasje, dat is ontstaan na de laatste vervelling. De tasterpootjes worden dan omgevormd tot een geslachtdeel. Dat wordt ook wel de bulbus genoemd. Dat is een bolvormig iets met aan het einde een embolus. Dat is een spitsvormig naaldje. Dat naaldje wordt in de epigyne ( geslachtsopening van een vrouwtje) gebracht. Er zijn ook mannetjes die hun sperma opnemen in hun tasterpootjes. Dat zijn blaasjes. Daarmee gaan ze op zoek naar een vrouwtje.
Nou is zo’ n paring niet zo gezellig voor een mannetje. Als het vrouwtje niet al te best ziet vreet zij het mannetje al op voordat hij met haar heeft kunnen paren. Ook na de paring leeft het mannetje niet lang meer.
Voordat de paring plaatsvindt, gaat er wel een ritueel aan vooraf. Het mannetje bouwt een klein webje vlak bij het grotere web van het vrouwtje. Vanaf dit punt beroert hij het web van het vrouwtje. Eigenlijk geeft hij te kennen dat hij er is. Men noemt dat ook wel het tokkelen. Ook wel het baltsgedrag genoemd. Van belang is wel dat het vrouwtje van dezelfde soort is. Anders lukt de paring echt niet. Vreemd gaan bij een andere soort kan niet. Begrijpt het vrouwtje het tokkelen dan mag hij het web betreden. In veel gevallen is het vrouwtje erg opgewonden. Het mannetje moet dan echt vluchten naar zijn eigen webje. Na enige tijd kalmeert het vrouwtje echter en kan de paring plaats vinden. Het mannetje spuit zijn bulbussen leeg.
De spin is niet levendbarend.
Het vrouwtje bewaart het sperma in een spermazakje. Meestal zijn dat er twee. Het vrouwtje maakt vervolgens een spinselmatje. De eicellenbevruchting gebeurt niet direct. Dat kan wel enige weken duren. De bevruchting vindt plaats tijdens de eierenleg. De eitjes worden in een cocon gelegd. Als de eitjes rijp zijn maakt het vrouwtje een gaatje in het eitje en kunnen de jonge spinnetjes er uit kruipen.
De jonge spinnetjes kunnen op hun eigen voedselreserve teren tot na hun eerste vervelling. Daarna is het maken dat ze weg komen vanwege kannibalisme.
Vrouwtjes van sommige spinsoorten bergen hun bevruchte eitjes op in een cocon. Die cocon neemt zij overal mee naar toe. Als er belagers zijn verdedigd zij de cocon heftig. Er zijn ook vrouwtjes die zichzelf opsluiten in de cocon. Zo gauw de eitjes uitkomen wordt het kersverse moedertje door de jongen opgevreten.
Het web.
Er zijn een aantal spinnenwebben.
Dat zijn: Kaardeweb, een Matweb, een Wielweb, een Struikelweb, een Galgweb.
Een Kaardeweb is een wat rommelig web. Maar dat is maar schijn. Het is een uiterst ingenieus geweven web van de kaardespin. Aan zijn achterpootjes de kaardespin een paar, dat bestaan uit wat harde haartjes. Daarmee wordt de gesponnen draad gekaard.
Een Matweb is een horizontaal gesponnen spinnenweb van de gewone doolhofspin. Deze hebben geen kleefdraden. Maar een insect raakt er al gauw in verward doordat het web uit verschillende horizontaal liggende lagen bestaat.
Een Wielweb is wel een van de bekendste spinnenwebben in ons land. Het heeft de vorm van een wiel. De draden van dit web zijn niet kleverig. De spiraaldraden echter wel. Het is buitengewoon interessant om te zien hoe een spin het web in elkaar spint. Sommige spinnen van wielwebben hebben een stabiliment in hun web gebouwd. Dat heeft meestal een wat wittere kleur.
Een Struikelweb is een soort van spinbuis. Via verschillende ingenieus gesponnen constructies kunnen de draden uitermate snel aan de spin doorgeven dat er een prooi gevangen is. Razendsnel schiet de spin de spinbuis is en grijpt de prooi met haar sterke gifkaken vast.
Een Galgweb zit op een geheel ingenieuze wijze in elkaar. Onderaan de draden, die strak gespannen zijn, zit een kleefstof. Wanneer een insect zich wil bevrijden van de kleefstof. Hierdoor raakt de draad los van het oppervlak en vliegt omhoog. Kogel en holenspinnen maken van dit systeem gebruik.
Kijk hier naar twee prachtige opnamen van het spinnen van een web:
https://www.youtube.com/watch?v=fDdiJZwPFCI
https://www.youtube.com/watch?v=gglxehpl28Q
In de bijbel komen maar een paar teksten die over een spinnenweb gaan.
In Jesaja 59 : 5 en 6. gaat het over:
Mensen die in de ban van het kwaad zijn daarvoor moet je oppassen. Hun plannen deugen niet, ondanks hun vleiende taal. Zoek je heil bij God en Zijn Woord. Dat is getrouw. Jezus Christus, Hij helpt je dwars door de dood heen.
Jesaja 59 : 5 en 6.
5 Ze broeden slangeneieren uit,
ze weven spinnenwebben.
Wie hun eieren eet zal eraan sterven;
als er een wordt ingedrukt, komt er een adder uit.
6 Hun spinnendraden zijn ongeschikt voor kleding,
wat zij maken kan niet worden aangetrokken.
Hun daden zijn heilloze daden,
hun handen staan naar geweld.
Literatuur:
Een spin als huisgenoot. Bryan Goethals. Trion Natuur.
Spinnen leven op acht poten. Herman Vanuytven.
Vogelspinnen. Louwerens –Jan Nederlof & Gijsbert Kortekaas.
Wikipedia.
De krokodil en nijlpaard.
Een grote krokodil.
Deze keer de krokodil. Dit enorme dier komt, voor zover bekend, één keer voor in de Bijbel. En dan wel in de vertaling van 1951. In de huidige vertaling heet het Behémoth. Dat bekend ‘monster’. Over dat verschrikkelijke monster meer aan het slot van dit artikel over de krokodil.
De krokodil zoals wij die kennen had wel een geweldige voorouder. Onlangs zijn er in Kenia de resten opgegraven van de grootste krokodil die er ooit is gevonden. Dit dier moet langer zijn geweest dan 8 meter.
Men beweerd dat de Aegisuchus witmeri , die in Marokko is gevonden door Amerikaanse Archeologen, de oudste voorouder van de krokodil moet zijn geweest.. Het lichaam moet 9 meter zijn geweest. Daarbij kwam dan nog de kop van het dier. Dus 11 a 12 meter lang. Dus langer als een woonkamer in een doorzon woning.
Er zijn drie soorten te onderscheiden. Dat zijn de krokodillen, Alligators en Kaaimannen en de Gavialen. Krokodillen vallen eigenlijk onder de reptielachtigen. Dat is een heel breed terrein. Het zijn gewervelde dieren. Ze hebben een geschubde huid, en produceren eieren. Het is ondoenlijk om ze hier allemaal weer te geven.
De Nijlkrokodil is een van de wreedste jagers onder de krokodillen.
Krokodillen jagen vaak alleen. Maar soms werken ze ook wel eendrachtig samen. Bijvoorbeeld als er een kudde gnoe’ s of zebra’s een rivier oversteken. Ze kiezen vaak de zwakste tegenstander uit. Daarvoor communiceren ze met elkaar.
Hun algemene communicatie bestaat uit met hun kop op het water slaan, klappen met hun kaken en het slaan met hun staart.
Als de jongen in het nest uit de eieren komen maken ze een bepaald geluid. De ouder neemt het dan in zijn bek en gaat het water in. Ook bij gevaar vinden de jongen hun toevlucht in de bek van de ouder.
De ouder blijft altijd in de buurt van het nest. Dat nest bevind zich in een zanderige rivieroever.
Krokodillen zijn solidair. Bij onraad verdedigen ze ook de jongen van de soortgenoten. Het zijn ook alleseters. Meestal vangen ze een flinke vis. Maar ook landdieren wanneer deze in of te dicht bij het water bevinden. In het water gelijken ze op een drijvende boomstam. Als ze een prooi benaderen steken vaak alleen de ogen en de neusgaten boven het water uit.
Gemiddeld heeft een krokodil 60 tot 80 tanden. De bijtkracht is enorm. Maar een bek van een krokodil kun je gemakkelijk met je handen dicht houden. Toch is het beter om het niet te proberen.
Het eierlegsel van een vrouwtje kan wel 100 eieren bevatten. Deze hebben de grootte van een ganzenei. Ze komen overal in de wereld voor, behalve in Europa.
Krokodil of Behemot.
Een krokodil kun je vangen. Een Behemot niet. Wat is dan het verschil tussen deze twee. Een krokodil kennen we wel. Ga maar naar de dierentuin. Of kijk maar op internet. Maar een Behemot vindt je niet. In de Bijbel wordt Behemot beschouwd als de koning van de zoogdieren. In de zeeën is dat de Leviathan.
Zo kan de verhouding zijn geweest tussen de mens en de behemoth.
De behemoth.
Wel twee enorme grote beesten. We moeten daarvoor terug naar de prehistorie. Ds. C. Vonk schrijft in zijn Voorzijde Leer, dat behemooth in het Hebreeuws dieren betekent. Behemah is het enkelvoud daarvan. In Job 40 : 10 – 19 is sprake van een groot dier. Mogelijk dat de meerderheidsvorm hier wordt gebruikt omdat er sprake is van een zeer groot monster.
Het gaat hier naar alle waarschijnlijkheid om een reusachtige dinosaurus.
Het beeld van dit enorm grote beest gebruikt God om aan Job zijn kleinheid duidelijk te maken . Job moet begrijpen dat hij maar een nietig figuur is. En God is de wereldbestuurder die zelfs het grootste monster Zijn wil op legt.
Job woonde in Ur. De tijd waarin hij leefde zal vlak na de periode van Noach zijn geweest. Mogelijk woonde hij ten oosten van de Golan hoogvlakte. Nu is dat een dor en droog gebied. In de tijd van Job echter niet. Toen was er sprake van regen, wind, sneeuw, watervloeden etc. etc. Ur lag in die tijd aan een belangrijke handelsroute. Job was een door God een rijk gezegend man. De Satan (tegenstander) vindt dat God Job al die rijkdom maar eens moet afnemen. Inclusief zijn gezin. Dan zou blijken dat Job zijn vertrouwen op God wel vaarwel zal zeggen. God gaat daar op in. Job komt in grote ellende. Hij wordt zelfs heel ernstig ziek. Maar Job blijft op God vertrouwen. Zijn vrienden komen bij hem op bezoek, en vinden dat hij toch wel iets heel ergs zal hebben gedaan en dat God hem daarvoor straft. Job ontkend dat. Job moet nog één ding leren.
God volledig erkennen als zijn maker en verlosser. En Gods grote majesteit in de Schepping. Het is een heel moeilijk, maar prachtig verhaal. Jobs lijden is een afschaduwing van het lijden van Christus wat nog moet komen. Het Oude Testament werp zijn schaduwen vooruit naar het Nieuwe Testament.
Maar wat heeft het nu met de krokodil te maken? Nou dit. In Job 40 wordt er gesproken over de krokodil en het nijlpaard. Maar de vertalingen van 1951 en daarvoor is niet helemaal goed. We kunnen aannemen dat Job leefde in de prehistorie. In die tijd was het de Behemoth.
Zie voor het verhaal over de Behemoth op: http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Job+40%3A10-19&id37=1&pos=0&set=10&l=nl
Film over het vangen van een krokodil voor wetenschappelijk onderzoek. https://www.youtube.com/watch?v=u8Rb2dUu6eE
Literatuur:
Animallife. Charlotte Uhlenbroek.
Amersfoortse studies no 14. http://www.oude-wereld.nl/amersfoortse-studies Redactie drs. N.C. van Velzen, hoofdredacteur.
De Voorzijde Leer. C. Vonk.
Wikipedia.
Concordantie op de Bijbel.
Parafrase Job.
De Beer.
Een tekening van Tjeerd Bottema.
De Beer.
Grizzlybeer.
Wel eens van een ongelikte beer gehoord? (De wetenschappelijke naam is: Ursidae.) Vast wel, denk ik. Het schijnt al een heel oud gezegde te zijn. Als een beertje geboren wordt dan is het helemaal kaal. De moederbeer likt het dan helemaal schoon. Men beweerde vroeger dat de moeder het jong dan in vorm likte. Met andere woorden: Een berenjong dat er niet uitzag was niet gelikt. Dat was dus een ongelikte beer. Het gezegde moet afkomstig zijn van Aristoteles.
Menig kind is s’ avonds in slaap gevallen met een teddybeer. Ik ook trouwens. Op een keer was ik hem kwijt. Overal gezocht, maar nergens te vinden. Gelukkig kon ik er wel om slapen. Op een dag moesten er eierkolen worden geschept uit het kolenhok in de schuur. Onder uit de schepla kon je de kolen scheppen. Maar er kwamen niet alleen eierkolen uit, maar ook mijn beer. Hij zag er niet uit. Mogelijk heb ik eens gek gedaan met de beer, en is hij in het kolenhok beland. Mogelijk dat de kolenboer Jan Bos in Glanerbrug er de zakken met kolen er bovenop gegooid. Pikzwart kwam enige maanden later de beer eruit. Mijn moeder heeft hem op een of andere manier grondig schoongemaakt. Tevens er een oude dameskous er over heen genaaid. Beertje lief kon weer mee naar bed.
Maar zijn beren wel zo lief? Van de landroofdieren is de beer één van de grootste roofdieren. Vooral de Grizzlybeer (Ursus arctos horribilis) is ontzagwekkend in zijn gestalte. Het is een ondersoort. Als hij rechtop staat is hij zo’ n 3 meter groot. En zijn gewicht ligt tussen de 5 a 600 kg. Ze hebben enorme spiermassa’ s tussen de schouderbladen. Daardoor kunnen ze een enorme kracht uitoefenen. Hij kan met gemak een van de grootste rendieren, de eland, doden. De klauwen zijn zo groot als een etensbord. Met deze klauwen rijt hij zo het vlees van zijn tegenstander open. Zelfs voor de ijzersterke bizon schrikt hij niet terug. Eigenlijk eet hij alles. Daardoor is hij een omnivoor. Hij eet ook kleine dieren, waaronder muizen, kikkers en vissen zoals zalm. In het najaar doet hij zich tegoed aan allerlei vruchten die in de natuur te vinden zijn. Zelfs knollen graaft hij uit de grond. En als de honger wat nijpend wordt eet hij zelfs zeewier.
Mocht je ooit een beer in het wild tegen komen, en je kunt niet meer vluchten. Sta dan onbeweeglijk stil, of blijf doodstil op de grond liggen, en houd je als dood. Dan heb je de meeste kans dat hij je ongemoeid laat omdat hij dan denkt dat je dood bent. Probeer niet te vluchten, want ook een log lijkende beer haalt je met gemak in.
Als stamvader kan men noemen de Etruskische beer. Dit is de verre voorouder van de bruine beer en de holenbeer. Deze kwam ook in Europa voor. Zelfs in ons land gezien de vindplaatsen van kiezen op de Maasvlakte bij Rotterdam. In Tegelen is een vrijwel compleet gebit gevonden.
De grottenbeer, in Duitsland, de höhlenbär, holenbeer genoemd, leefde tijdens de laatste ijstijd ook in ons land. Hij had een lengte als hij rechtop stond van 3, 5 meter. Een reusachtig dier dus. Hij woog gemiddeld wel 13 tot 1500 kilo. Hij was vegetarisch.
http://www.geologievannederland.nl/fossielen/zoogdieren/etruskische-beer#head6
Alle beren zijn niet hetzelfde. Er zijn verschillende soorten. De bruine beer is onderverdeeld in drie soorten. Dat is de al eerder genoemde Grizzlybeer, de Kodiakbeer, en de Alaskabeer. Beren staan er om bekend dat ze zeer goed kunnen ruiken. De ijsbeer bijvoorbeeld kan soms een prooi al op 15 a 20 kilometer afstand al ruiken. Dat betekent niet dat het vangen van de prooi gemakkelijk gaat. Want ook prooidieren kunnen vaak heel goed ruiken.
Maar er zijn nog meer soorten dan de hierboven genoemde soorten. Hier volgen er een aantal op een rijtje.
De Zwarte beer ( ook wel baribalbeer genoemd ). Deze komt voor in Noord – Amerika. Het is de kleinste beer van de drie soorten die zich bevinden in dit gebied. Hij voedt zich voornamelijk met planten, bessen, noten bladeren, en takjes. Maar ook honing vissen kleine zoogdieren. Zijn lichaamslengte varieert van 12. Cm tot circa 180 cm. Dat betekent dat ook het lichaamsgewicht varieert van tussen de 120 tot 270 kg. Vrouwtjes wegen beduidend minder. Zo’ n 50 tot 180 kg.
De Aziatische zwarte beer heeft een leefgebied in de bossen van Zuid – Oost Azië. Hij komt voor in de landen als Taiwan, Korea, Japan, Pakistan, India, China en Afghanistan. Deze Zwarte beer is een omnivoor. Dat wil zeggen dat hij zich voedt met plantaardig voedsel. Af en toe vangt hij vissen vogels en termieten.
De Honingbeer, ook wel Maleise beer, is vooral s’ nachts actief. Zijn voeding bestaat uit vruchten jonge takjes, honing, eieren, kleine zoogdieren, verder vogels. Hij leeft vooral in de tropische regenwouden in Zuid – Oost Azië, Birma, in het Chinese Yunnan, Maleisië en Indonesië. De lichaamslengte bedraagt gemiddeld 150 cm met een gewicht variërend tussen de 35 tot 65 kg.
De Brilbeer leeft in het Zuid – Amerikaanse Andes gebergte. Hij wordt ook wel de Andesbeer genoemd. Omdat dit een behoorlijk ontoegankelijk gebied is, is er weinig onderzoek naar gedaan. Daardoor heeft het dier zich ook goed kunnen handhaven, hoewel de leefgebieden wel wat versnippert zijn. Hij voedt zich voornamelijk met bromeliaharten. Dit omdat er veel suiker in zit.
Zijn lichaamslengte varieert van 130 tot ruim 2 meter. Het gewicht is tussen de 70 en 170 kg.
Zijn voeding bestaat voornamelijk uit noten, honing, vruchten, boomschors etc. Het is een ernstig bedreigde diersoort.
De IJsbeer leeft in het Noordpoolgebied. Zijn lengte bedraagt circa 250 cm. Zijn gewicht is circa 500 kg. Het prachtige dier heeft vooral te lijden door de opwarming van onze planeet, waardoor de ijskap steeds kleiner wordt. Ook de meedogenloze bejaging van trofeejagers en milieuvervuiling heeft de populatie danig doen krimpen. Door jachtverboden in te stellen zijn er thans naar schatting weer zo’ n 20.000 exemplaren. De ijsbeer leeft van jacht op zeehonden. Hij houdt vaak de wacht bij de gaten die zeehonden in het ijs maken om adem te halen. De ijsbeer staat bekend om zijn goede reukzin. Zelfs onder water.
De Reuzenpanda is ook een prachtig dier. Maar het is ernstig in gevaar betreffend zijn voortbestaan. Er zijn naar schatting nog geen 1000 exemplaren meer die nog in het wild leven. Hij staat dan ook al jaren op de Rode Lijst van bedreigde diersoorten. De Reuzenpanda kwam vroeger in groten getale voor in China, Myanmar, Laos en Vietnam. Nu is dat nog maar in enkele kleine gebieden van China het geval. Pandamoeders die meer dan één jong ter wereld brengen houden er maar één aan. De rest wordt verstoten. De Reuzenpanda, die tot de roofdieren wordt gerekend, behoren voornamelijk tot de planteneters. Nu zijn niet alle dierenkenners het erover eens dat de pandabeer een carnivoor is. Immers deze beer voedt zich voornamelijk met plantaardig voedsel. Dit is zelden vleselijk voedsel. Het is dus eerder een herbivoor. Op het menu staat vooral bamboescheuten. Maar ook andere plantensoorten eten ze. De hoeveelheid aan voedsel varieert rond de 20 kg. De Reuzenpanda is zeer agressief. Alleen in de paartijd is dat minder. China is sinds 1940 bezig dit fraaie dier te beschermen. Men heeft beschermde fokstations ingericht. Helaas heeft dit weinig resultaat opgeleverd.
De Kraagbeer, ook wel Zwarte beer genoemd, komt voor in een gebied van het Himalaya gebergte Noord China en Japan, Pakistan, Korea en Rusland. Het zijn bosbewoners. Hij heeft een mooie zachte zijdeachtige vacht. Op zijn borst zit een mooie witte V. Hij is een behoorlijk goede boomklimmer. Zijn voedsel bestaat uit bessen, noten. Bladeren, kruiden, maar ook vlees van vissen en gevogelte. Verder staan ook termieten, larven en honing op zijn verlanglijstje. Ook slaapt hij vaak in de boom. Zijn lengte bedraagt gemiddeld 135 tot bijna 200 cm. Hij is een goede zwemmer. Er wordt jacht op hem gemaakt vanwege zijn galblaas. Deze wordt gebruikt in de geneeskunde in sommige Aziatische landen.
De Lippenbeer is een nachtdier. Zijn leefgebied is in de bosgebieden van het Himalaya gebergte en Sri-Lanka. Zijn voeding bestaat voornamelijk uit plantaardig voedsel. Maar bij gebrek hieraan eten ze ook kadaverresten die door andere dieren zijn achtergelaten. Zeer luidruchtig is hij bij het leegzuigen van een termietenheuvel. De Lippenbeer is vrijwel niet gevaarlijk voor de mens. Alleen als er jongen zijn, dan is het oppassen. De snuit van de Lippenbeer heeft iets weg van de bek van een hond. Maar dan met een vooruitstekende onderlip.
De Syrische bruine beer heeft een lichtbruine of beigeachtige kleur. Zijn gewicht is maximaal 500 kg. Hij leeft in grotten in de bergen van Azerbeidzjan en Rusland. In China is veel jacht op hem gemaakt vanwege het vervaardigen van medicijnen. Oorspronkelijk kwam hij voor in Turkije, Syrië, Israël, Libanon en Irak. Op zijn voedsellijstje staat voornamelijk plantaardig voedsel. Dat bestaat uit diverse grassoorten, kruiden, bast en honing. Maar in geval van voedselschaarste schrikt hij niet terug voor het veroveren van een flink rund.
Kijk voor een mooie film over zalmvangende grizzlyberen op: https://www.youtube.com/watch?v=Zv0GWg-KVsQ De film zonodig wel even naar het begin zetten.
De beer als showdier is algemeen bekend. Vroeger zongen we een liedje dat de tekst had van:
Oh, moeder de beer is los. Hoor dat dier eens brullen.
Snij hem de neus en de oren af, dan hebben we wat te smullen.
Het versje stamt nog uit de tijd dat beren werden gebruikt voor volksvermaak. Heel wat beren hebben hierdoor een ellendig leven gehad. Ze werden blind gemaakt. En de lange nagels uitgetrokken. Het arme dier moest dansen voor het plezier van de mens. De beren zagen er vaak slecht en onverzorgd uit door de slechte behandeling en voeding. Ook nu gebeurt dat helaas nog. Het Ouwehands Dierenpark te Rhenen en de Stichting voor Beer en Natuurbescherming hebben zich het lot van deze dieren aan getrokken. Kijk voor meer daarover op de onderstaande links.
http://www.ouwehand.nl/Park/Berenbos.html
De beer in de Bijbel.
In de Bijbel komt in het Oude Testament het woordje beer of berin 12 keer voor. In het Nieuwe Testament maar 1 keer. De beer komt in Gods Woord als een sterk en krachtig dier voor.
De teksten waar je het kunt vinden zijn in het Oude Testament:
Het woordje beer: Job 9 : 9. Samuel 17 : 34 , 36. Spreuken 28 : 15. Jesaja 59 : 11. Daniel 7 : 5.
Het woordje Berin: 2 Samuel 17 : 8. 2 Koningen 2 : 24. Spreuken 17 : 12.Jesaja 11: 7. Hosea 13 : 8.
Oude Testament.
Daniel 7 : 5. Toen verscheen er een tweede dier; het leek op een beer en het had zich half opgericht. Het hield drie ribben tussen de tanden van zijn muil, en het dier werd aangespoord met de woorden: “Sta op, eet veel vlees.”
Zie voor meer over Daniël op: http://www.biblija.net/biblija.cgi?l=nl
Nieuwe Testament;
Openbaring 13 : 2. En ik zag uit de zee een beest opkomen met tien horens en zeven koppen; en op zijn horens tien kronen en op zijn koppen namen van godslastering. 2 En het beest, dat ik zag, was een luipaard gelijk, en zijn poten als van een beer en zijn muil als de muil van een leeuw.
Zie voor meer over Openbaring op: http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Openbaring+1%2C4-3%2C22&id18=1&l=nl&set=10
Roofdieren die in de Bijbel worden genoemd, zijn het beeld van de wereldroofstaten. Machten die een verschrikkelijke machtshonger hebben. Maar in dat zelfde boek van Daniël 7 lezen we ook dat er een eind komt aan dat gruwelijke monster. Vanaf vers 7 zien we dat de totale oorlog tussen het beest, waaraan Daniël geen naam kan geven, en het rijk van God de grote finale is. Deze finale is al geweest op Golgotha. Daar heeft Christus het pleit beslecht. Hij is de triomfator.
Literatuur:
Encyclopedie van de dieren. Parragon Books Ltd.
De geheimen van het dierenrijk. Uitgeverij Lekturama.
Roofdieren, Steve Parker. National Geographic.
Onze spectaculaire planeet. Karen Bass, Brian Leith. Fontaine uitgevers.
Concordantie op de Bijbel.
Parafrase van de Heilige Schrift, Daniël. H. Veldkamp, T. Wever – Franeker.
De Leeuw.
De Grottenleeuw.
Dit keer één van de geweldigste roofdieren uit de huidige tijd, de leeuw, (Panthera leo) . De meesten onder ons hebben er wel eens één of meerderen gezien in de dierentuin. Mogelijk ben je ook wel eens in een safaripark geweest. Misschien heeft een heel enkele iemand wel eens een leeuw in het wild gezien. Nou dan ben je wel een bofferd hoor, want het leefgebied van de leeuw wordt wel steeds kleiner.
In ons land heeft de leeuw niet altijd in gevangenschap geleefd. Ja, daar kijk je raar van op he? Maar toch is het echt waar. De leeuw leefde ook in ons land. Ons land was toen wel een beetje groter hoor. De zeespiegel was wel zo laag dat de Rijn bij de Doggersbank in zee uitmondde. De Engelse rivier, de Theems, was toen een zijrivier van de Rijn. Heel lang geleden, in het Laat-Pleistoceen leefde er in ons land een leeuwensoort. Dat was de grottenleeuw. In het Zuid – Hollandse Braassemermeer is een onderkaak van de grottenleeuw opgevist. In 2010 is er door een kotter een onderkaak van de grottenleeuw opgevist ten zuiden van de Bruine Bank, bijna honderd kilometer westelijk van de Nederlandse kust, ter hoogte van IJmuiden. Ook nabij Ierseke is in 2003 een kaakgedeelte gevonden.
Deze leeuwensoort kreeg de naam van grottenleeuw, niet omdat ze in grotten leefden, maar omdat er exemplaren van zijn gevonden in grotten. Het dier had een enorme gestalte. De schouderhoogte was circa 120 cm. Maar de mogelijkheid bestaat dat er exemplaren zijn geweest met een schouderhoogte van 150 cm. De lengte was ruim 2 meter. Het gebit was zo samengesteld dat de scheurkiezen het scheuren en knippen van het vlees met gemak aankonden. De grottenleeuw had echter geen manen. Het is de grootste leeuwensoort die er ooit is geweest op deze aarde. En dat in Europa inclusief ons land.
Soorten. Kaapse leeuw, Berberleeuw.
Er zijn nog maar twee leeuwensoorten. De Afrikaanse leeuw en de Aziatische leeuw. Heel lang geleden waren er meer soorten. Deze noemde men de ondersoorten. Ondersoorten zijn in de dierenwereld dat er genetische verschillen die waarneembaar zijn ten aanzien van de soort of ras waartoe het behoort. Tal van de reeds uitgestorven leeuwensoorten leefden vroeger in het overgrote deel van Afrika en Zuid – Europa. Dat waren de Kaapse leeuw en de Berberleeuw. Deze wordt ook wel de Barbarijse of Atlasleeuw genoemd. Hoewel deze in het wild zijn uitgestorven worden ze echter nog wel in een aantal dierentuinen gehouden, mede in verband met een fokprogramma. De bedoeling is om ze op den duur weer in het wild uit te zetten.
Van de Kaapse leeuw is er geen meer van. Het mannetje was gesierd met donkerbruine manen die zich uitstrekte over zijn kop. Deze soort moet een slanke lichaamsbouw hebben gehad. In een museum te Wiesbaden Dld. Is een opgezet exemplaar te bewonderen. Ook in het Leidse Naturalis is er een te bezichtigen.
De Aziatische leeuw behoort tot de ernstig bedreigde diersoorten op deze wereld. Ze behoren door de vrij intensieve bejaging tot de zeldzaamste dieren op de wereld. Omdat de soort steeds kleiner wordt in omvang is er ook de inteelt een ernstige bedreiging voor het genenbestand. Ze staan niet voor niets op de rode lijst van bedreigde diersoorten. De oorzaak van het dreigende uitsterven ligt voornamelijk in de felle bejaging en het steeds maar inkrimpende leefgebied in de afgelopen eeuwen. De Indiase deelstaat Gujarat heeft het initiatief genomendoor beschermende maatregelen te nemen. Daardoor konden er circa 250 dieren veilig worden gesteld.
Ook Afrikaanse massaikrijgers hebben er aan toe bijgedragen dat het leeuwenbestand sterk uitdunde
De leeuw behoort tot de katachtigen. De tijger is de grootste. Van deze groep katachtigen leeft de leeuw als enige in een groep. Andere katachtigen doen dat niet. Die leven afzonderlijk. Mannetjesleeuwen zijn erg dominant aanwezig in de groep. Zij houden het territorium scherp in de gaten. Met zijn grote ruig aandoende manen maakt hij een grote indruk op alles en iedereen. Met een vreselijk gebrul en het plaatsen van geurplekken geeft hij aan dat men zich niet in dit gebied moet begeven. En dat met hem niet te spotten valt. De indringers zijn dus gewaarschuwd. Hij wordt niet voor niets de koning der dieren genoemd. Een leeuw is dus nog veel gevaarlijker dan een wolf, zoals hieronder wordt beschreven.
Een mannetjesleeuw bemoeit zich nauwelijks met de jacht. Mogelijk dat hij aan zijn harem te kennen geeft dat hij wat honger heeft.
De vrouwtjes gaan op jacht. De ene groep jaagt de prooi op in de hinderlaag van de anderen. Er is dan een uitstekende samenwerking.
Soms gaat een mannetjesleeuw ook wel op jacht om een buit te bemachtigen. Maar dat zijn meestal jonge mannetjes die nog geen eigen territorium bezitten.
De voortplanting van de leeuw. Bij de leeuw is er net zoals bij de meeste katachtigen in het wild geen vaste paartijd. In het paarseizoen in het dierenrijk hebben ze soms wel wat meer drang om te paren. Hoewel de leeuwinnen meerdere jongen werpen, blijven er soms maar enkelen over. De zwakkeren worden meestal aan hun lot over gelaten. Een leeuwin draagt gemiddeld 100 dagen. Het aantal dat ze werpt zijn er meestal tussen de 2 en de 6. Welpen zijn blind als ze worden geboren. Na circa 4 tot 10 dagen kunnen ze zien. Het mannetje bemoeit zich er verder niet mee. Bij 2 maanden gaan de welpen mee op jacht. Na anderhalf jaar zijn ze geheel onafhankelijk van de moeder. Bij 5 jaar zijn ze volledig volwassen. In het wild kan een leeuw 15 jaar oud worden.
Een volwassen mannetje weegt 150 en 280 kg. Een vrouwtje 100 tot 180 kg.
De grootte van de prooi hangt meestal af van de grootte van de groep. Is de groep klein, dan kan een antilope genoeg zijn. Is de groep groot dan deinzen ze niet terug voor een dier van duizend kilo, zoals een flinke buffel of giraffe.
Kijk voor een prachtige film over een leeuwentroep op: https://www.youtube.com/watch?v=GKTo86WezfI
Of: https://www.youtube.com/watch?v=5h31Hmq8hQg
De leeuw wordt in de heraldiek heel vaak afgebeeld. In 1576 wordt de Leeuw met in zijn omhoog heffende rechterklauw een zwaard het officiële wapen van Nederland.
Twee leeuwendoders in de Bijbel.
In de Bijbel komt het woordje leeuw, leeuwen of leeuwenkop circa 145 keer voor.
In het oude testament komen twee verhalen van leeuwendoders voor. Simson en David.
In Richteren 14 lezen we dat Simson met zijn vader en moeder naar Timna gingen. Daar woonde de toekomstige vrouw van Simson. Toe ze vlak bij Timna waren kwam er tussen het struikgewas opeens een brullende leeuw op Simson af. Maar de Geest van God kwam in Simson en hij verscheurde de leeuw al was het een geitenbokje. Na enige tijd maakte hij de reis opnieuw met zijn ouders. Want Simson zou gaan trouwen met het meisje. Toen hij vlakbij de plek kwam waar hij de leeuw had gedood werd Simson nieuwsgierig en ging hij even kijken bij de dode leeuw. Simson zag dat er een bijennest in het kadaver zat. Met zijn blote handen haalde hij er honing uit en at dat op. Ook zijn ouders gaf hij wat van de honing. Maar hij vertelde niet dat de honing uit de dode leeuw kwam. Zijn ouders, vooral zijn moeder was een zeer gelovige vrouw. Simson was namelijk Nazarener. Dat hield ondermeer in dat hij geen dood schepsel mocht aanraken. Wilt u daar meer over lezen? Kijk dan op: http://www.magnificatkerk.nl/thema%20preken.html
Ook David versloeg leeuwen en beren. Maar ook de wel 2½ meter boomlange Filistijn Goliath. Kijk daarvoor op: http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=1+Sam+17%2C1-18%2C5&id18=1&pos=0&l=nl&set=10
Mooi om te lezen. Het staat als een verhaal geschreven.
De leeuw komt in de Bijbel vaak voor als een krachtige figuur.
Maar ook in zeer vredige taferelen .
Apocalyps in de Bijbel.
De betekenis van het woord Apocalyps is Openbaring. Het laatste Bijbelboek ‘Openbaring’ betekend dus ‘Apocalyps.’ Dat is een Grieks – Latijns woord. In dit laatste Bijbelboek maakt Jezus Christus aan de Apostel Johannes op Pathmos bekend wat er in de toekomende tijd met deze aarde gaat gebeuren. Het is zo indrukwekkend dat Johannes als dood neer valt. Maar Christus richt hem op. Op meerdere plaatsen in dit boek komt de leeuw voor. Altijd als een enorme kracht.
Openbaring 4 : 7 staat. En het eerste dier was een leeuw gelijk,….
Openbaring 5 : 5: Zie, de Leeuw Die uit de stam van Juda is, de Wortel van David, heeft overwonnen om de boekrol te openen en zijn 7 zegels te verbreken.”
Openbaring 10 : 3.: Hij ( dat is Christus) riep met een luide stem, zoals een leeuw brult, en daarna lieten de zeven donderslagen hun stem horen.
Meer over het boek Openbaring op: http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Openbaring+1&id18=1&l=nl&set=10
Literatuur:
Encyclopedie van de dieren. Parragonbooks Ltd.
Roofdieren, Steve Parker. National Geographic.
Geheimen van het dierenrijk. Uitgave Lekturama.
Bedreigde dieren. Willi Dolder, Ursula Dolder – Pippke. Uitgeverij Parragon.
Onze spectaculaire planeet.., Fontaine uitgevers.
Concordantie op de Bijbel.
De Wolf.
De Wolf.
De Wolf. De meeste mensen denken dan aan een eng vraatzuchtig dier. Maar is dat wel zo? Sprookjes zijn daar ook wel debet aan. Maar ook is de wolf in de Bijbel een onrein dier.
Wie kent ze niet:
Roodkapje en de Boze wolf.
De wolf en de zeven geitjes.
En vergeet ook niet de Fabels van Aesopus.
De ezel en de wolf.
De wolf en het lammetje.
De jongen die wolf riep.
Ook in de Donald Duck stonden, of staan, veel verhalen over Midas Wolf.
Ook zijn er diverse negatieve gezegdes over wolven:
Een wolf in schaapskleren.
Hij huilt met de wolven in het bos.
De wolf in de schaapskooi opsluiten.
Het ziet er eigenlijk niet zo best uit wat de wolf betreft. Maar is dat eigenlijk wel zo? Is de wolf dan zo’ n gemeen, wreed beest? Waar praten we over als we het over de wolf hebben. En is de wolf wel welkom in Nederland? Kan dat wel in zo’ n klein landje als Nederland? En is de wolf dan wel zo’ n gevaarlijk beest voor de mensen?
De wolf, de Latijnse naam is Canis lupus, wordt gerekend tot de categorie roofdieren. De Carnivora. Dat betekent vleeseter. Nou dat ziet er al niet best uit. Toch maar eens dit dier wat nader bekijken. We kunnen wel vaststellen dat de wolf een oeroude stamboom heeft. Het is niet helemaal te herleiden tot de Schepping, maar wel tot de tijd van de reuzen op aarde, de dinosaurussen. Mogelijk behoorde het tot de kleine roofdieren ter grootte van een klein konijn of eekhoorn. Het viel onder de Cimolestes, dat zijn placentadieren. Dat waren er circa 5200 soorten. Placentadieren zijn zoogdieren. Nou, dat weten we dan. Niets te vrezen voor de wolf dus. Zo’ n klein diertje. Maar toen de dinosauriërs verdwenen kreeg dit kleine beestje meer levensruimte. Want vlak niet uit dat het arme wolfje te lijden heeft gehad van de grote verslinder, de dinosaurus. De placentadieren kregen meer ruimte om zich te verspreiden. Onder de placentadieren vielen o. a. de tijgers, hyena’ s en wolven etc. Na de kleine insecten begon de wolf in spe ook grotere prooidieren te eten. Het had ook een uitnemend kaakgestel tot beschikking. Het is een zogenaamd schaargebit. Heel veel vleesetende viervoetige dieren hebben een soortgelijk gebit. Het gebit van de wolf bevat in totaal 42 tanden en kiezen. Daarvan zijn er 4 hoektanden, 10 scheur en gewone kiezen, 12 snijtanden en 16 voorkiezen. Met de hoektanden kan de wolf een prooi grijpen en ook goed vasthouden. Deze tanden zijn zeer scherp en circa 2,5 centimeter lang. Ze zijn dan ook bedoeld om het vlees te doorboren .
De maag van een wolf kan zeker 4 kg voedsel bevatten. Dat is vrij veel, maar dat moet ook wel want het kan soms lang duren voordat hij weer wat krijgt. Doch er zijn ook wolven die meer voedsel tot zich nemen. De maag produceert maagsappen die het voedsel verteren. Bij kleine beetjes geeft de maag het verteerde door aan de dunne darm.
Het gehele proces van vertering kun je lezen op: http://barf-natuurlijk.nl/archief/spijsv_wolf_darmen.html Zie hoe een berin haar jong verdedigd, Hoe een rendier wordt gevangen, en hoe een bizon wordt belaagd.
De zintuigen van een wolf.
Een wolf kan uitstekend in het donker zien. Het zien van overdag is wat minder de diepte van het beeld. Als een mens stil staat ziet de wolf dat niet. Maar zo gauw de mens beweegt wel. Ze kunnen ook in een hoek van 270 graden om hun heen kijken. Een mens 180 graden.
Wolven leggen vaak grote afstanden per dag af. Soms wel 50 kilometer. Ze kunnen ook topsnelheden bereiken van circa 50 kilometer.
De wolf heeft een uitstekend gehoor. Wel een twintigtal keren beter als dat van de mens.
Wolven leven in een roedelgemeenschap. Daarin is een duidelijke structuur. De sterkste is de leider. Ieder heeft zijn eigen taak. Dat geld ook bij de jacht. Voldoet de leider niet meer aan het leiderschap dan neemt een betere (jongere) dat over. Wil hij niet vertekken dan ontstaat er een gevecht. De sterkere overwint dan. De ander moet er zich dan bij neerleggen. Wil hij dat niet, dan wordt hij verstoten door de roedel.
De pootafdruk van een wolf is circa 9 centimeter. Het lijkt veel op de afdruk van een hond. Maar bij de wolf is hij wat ovaler van vorm. Bij volle ren zet de wolf de achterpoot precies op de afdruk van de voorpoten.
Ook het huilen van de wolf heeft een betekenis. Een eenzame wolf zal huilen om contact te krijgen met een andere roedel. Ook verdwaalde wolven vinden op deze manier de weg naar de roedel terug. Het gehuil van een roedel draagt bijna 10 kilometer ver. Ook bij het op jacht gaan klinkt er vaak vooraf het gehuil van een roedel. Is het gehuil van een wolf een communicatiemiddel, ook de gelaatsuitdrukking, het laten zien van hun tandem en lichaamsbewegingen dienen om zich kenbaar te maken.
In rep en roer.
Is de wolf dan zo’ n gemeen, wreed beest? Als er weer een bericht op het nieuws wordt vermeld dat de wolf in Nederland is gesignaleerd is een groot deel van de natie in rep en roer. Kinderen mogen niet meer vrij buiten spelen, boeren worden waakzaam etc. Moeten we wel zo bang zijn? Ik geloof dat niet. Het beste is om afstand te bewaren. Een wolf mijd liever mensen, maar de kippen van een boer niet. Hoewel een groot deel van ons volk de wolf in ons eigen land niet ziet zitten, gaat men rustig op vakantie met hun kroost naar een land waar de wolven nog in roedels leven.
Wolven in ons land moet wel goed worden overwogen. De vraag moet zijn: Is er een gunstig leefgebied in Nederland. Een roedel van gemiddeld 20 wolven moet zichzelf wel in voedsel kunnen voorzien, zonder zich tegoed te doen aan de schapen, geiten of ander vee van de boeren. Ik denk dat er goede afspraken moeten worden gemaakt, met eventuele vergoedingen aan de boeren. Wolven verleggen niet zo gauw hun grenzen. Soms duurt het wel circa tien jaar. Maar als er voedselschaarste is verleggen ze deze grenzen. Wanner de wolf zich definitief in Nederland gaat vestigen is een kwestie van tijd. Maar dat hij komt lijkt onafwendbaar.
Filmbeelden van de jacht van wolven op de prooi.
http://www.youtube.com/watch?v=2jXxtQRy47A
De wolf in de Bijbel.
Het woordje wolf of wolven komt in de Bijbel maar een paar keer voor. In het Oude Testament 4 keer en in het Nieuwe Testament 5 keer. Maar meestal wel in negatieve zin.
Oude Testament.
Genesis 49 : 27
Benjamin is een verscheurende wolf; in de morgen verslindt hij zijn prooi en tegen de avond verdeelt hij de buit.
Jesaja 11 :6.
En de wolf zal met het lam verkeren, en de luipaard bij den geitenbok neerliggen; en het kalf, en de jonge leeuw, en het mestvee te samen, en een klein jongske zal ze drijven.
Dit gedeelte tekent de Vrede in het rijk van God dat in gerechtigheid is gegrondvest.
Jesaja 65 : 25.
De wolf en het lam zullen te samen weiden, en de leeuw zal stro eten als een rund, en stof zal de spijs der slang zijn; zij zullen geen kwaad doen noch verderven op Mijn gehele heiligen berg, zegt de HEERE.
Dit zijn vrijwel dezelfde woorden als in Jesaja 11 : 6. Hoewel God hier in beelden spreekt, kan men er zeker van zijn dat wat hetgeen hier wordt gezegd bedoeld is als vele malen groter.
Ezechiël 22 : 27.
Haar vorsten zijn in het midden van haar als wolven, die een roof roven, om bloed te vergieten, en om zielen te verderven; opdat zij gierigheid zouden plegen.
Ezechiël heeft het hier over de overheidspersonen en profeten die het volk misleiden met valse woordverkondigingen.
Nieuwe Testament.
Mattheus 7 : 15.
Wacht u voor de valse profeten, die in schapenvacht tot u komen, maar van binnen zijn zij roofgierige wolven.
Mattheus 10 : 16.
Zie, Ik zend u als schapen midden onder wolven; weest dan voorzichtig als slangen en argeloos als duiven.
Lukas 10 : 3.
Gaat heen, zie, Ik zend u als lammeren midden onder wolven.
Johannes 10 : 12.
Maar de huurling, en die geen herder is, wie de schapen niet eigen zijn, ziet den wolf komen, en verlaat de schapen, en vliedt; en de wolf grijpt ze, en verstrooit de schapen.
Jezus waarschuwd hier voor de valse profeten die niet door de deur van de schaapskooi binnen komen. Oh, ze spreken mooie vleiende taal. Maar ze zijn niet bereid voor de kudde te sterven. Met het geringste gevaar gaan ze er vandoor. En heef de wolf vrij spel. Jezus gaat niet op de vlucht. Hij is de Goede Herder. Hij vreesde zelfs het Sanhedrin niet. De Kerk blijft behouden, ook al wordt ze heel klein voor de wereld.Dat kan alleen door Zijn lijden en sterven, opstanding en Hemelvaart.
Handelingen 20 : 29.
Zelf weet ik, dat na mijn heengaan grimmige wolven bij u zullen binnenkomen, die de kudde niet zullen sparen.
Paulus waarschuwt de gemeente te Efeze dat er grimmige wolven zullen komen. Dit is min of meer een beeldspraak over de valse profeten. Zij zullen trachten niet alleen de gemeente te Efeze, maar ook die in Klein Asia af te trekken van de gezonde leer.
Literatuur:
Wolven – jagers van het noorden. Readers Digest Amsterdam Brussel.
De Wolf, Europese wildernis Deel 1. Henryk Okarna. Uitgeverij de Kei, Amersfoort.
De wolf. Tussen mythe en waarheid. Angelika Sigl. Rebo productions.
Concordantie van de Bijbel.
De Bijbel.
Parafrase van de Heilige Schrift. Genesis, Jesaja, Ezechiël, Mattheus, Lukas, Johannes en Handelingen.
Wikipedia en andere internetsite' s
De Hond.
Deze kruising Border Colly - Friese Stabij , Roxy, was hier al op leeftijd, maar nog zeer actief. Helaas is hij vorig jaar overleden. Een lief prachtig dier. En zeer intelligent. Foto' s Egbert van de Haar.
De Hond.
Hond of wolf, Wat is het nou? Stamt de hond van de wolf af, of de wolf van de hond. En de andere hondachtigen, zoals de jakhals, de hyena, coyote en de vos dan? Ik ben er een beetje beduusd van hoeveel soorten van gelijkenissen zijn van de wolf en de hond.
De Mammoetjager de Canis dirus, die leefde in de ijstijd in Californië, was veel groter dan de wolf. Deze reuzenwolf, die ook wel de mammoetjager wordt genoemd, had een lengte van circa 160 centimeter. Het gewicht was gemiddeld 100 kg. Deze wolf was in groepsverband in staat een kleine mammoet te doden. Met zijn grote tanden was hij in staat sterke botten te kraken. Ook joeg hij wel op andere grote dieren uit de ijstijd.
Hond en wolf verschillen genetisch weinig van elkaar. Het komt regelmatig voor dat wolven paren met een hondensoort. Dat noemt men dan een hybride. In dit geval is het dan een wolfshond.
Canis lupus is de wetenschappelijke naam van de eerste hondensoort. Deze moet circa 10 a 11.000 jaar geleden zijn uitgestorven ze waren niet groot. Ongeveer 2 kg. Zijn zij allen uit de Leptocyon voortgekomen? De algemene Latijnse verzamelnaam voor hondachtigen is Canidea. Dit zijn o. a. de wolf, vos, coyote, de vier soorten van de jakhals, de hyenahond. Niet alle hyenasoorten behoren tot de hondachtigen maar tot de katachtigen. Hondachtigen zijn in staat om grote afstanden af te leggen. Vrijwel altijd gebeurt dit in groepsverband.
In het boek: 'Karakter honden, karakter bazen,' wordt beweerd dat de hond ontstaan is uit de wolf. Dat moet zo’ n 14.000 jaar geleden hebben plaats gevonden. Dat heeft men kunnen concluderen uit botvondsten uit die tijd. Toch zijn de meningen hierover nog wel verdeeld.
Honden die in het wild leven hebben een duidelijke onderlinge sociale structuur. Wilde honden of wolven leven in roedels. Ook bij andere diersoorten wordt deze term wel eens gebruikt. Bijvoorbeeld bij wolven, herten en gemzen. Maar bij wolven spreekt men ook wel van een pak wolven. Ieder lid weet zijn of haar plaats in het geheel. Bijvoorbeeld bij de jacht, of eet en slaapt. Het voert te ver om daar diep op in te gaan.
De herdershond lijkt nog het meest op de wolf zoals wij die kennen. Toch werden al 1000 jaar voor Christus al herdershonden gefokt op een lichte kleur met meer wit in het vacht. Ze moesten goed te onderscheiden zijn van de wolf. Anders zou de herder zijn eigen hond kunnen doden. Honden waren toen al in staat om als bewakers op te treden.
Het gebit. De meeste honden hebben 42 tanden en kiezen. 12 Snijtanden, 4 hoektanden, 16 valse en 10 echte kiezen.
De reuk. De meeste honden kunnen goed ruiken. Sommige honden zijn er speciaal op getraind. Honden ruiken wel eens bij andere honden aan hun achterste. Wij mensen, vinden dat maar wat vreemd. Voor een hond is dat heel gewoon. Ze ruiken dan aan de anaalklier. Op die manier kunnen ze veel aan de weet komen over de andere hond. In de neus bevinden aan cilindertjes die verbonden zijn met een ragfijn zenuwenstelsel dat in verbinding staat met de hersenen. Meer hierover op: http://www.dierenkliniek-sleeuwijk.nl/honden/overige-onderwerpen-hond/anaalklieren
Het ras Sheltie is zeer geschikt voor het hoeden van schapen. Zijn enorme reukvermogen is in staat om lammeren die zoek zijn geraakt weer op te sporen. Mooie jeugdboeken over de Sheltie zijn geschreven door Piet Prins. Ook over een andere overbekende hond Snuf heeft hij heel veel boeken geschreven. Vele daarvan zijn verfilmd. Zie voor meer over Sheltie en Snuf op: http://www.deboekensalon.nl/dbs/book/8616
Het gehoor.
Om de hoogste tonen van een piano te kunnen produceren die een hond zou kunnen horen zouden er bijna 50 toetsen voor nodig zijn. Een hond kan dus ultrageluiden horen. Dat zijn hele hoge geluiden die een mens niet kan waarnemen.
Gebruikshonden
Legerhonden. Het Amerikaanse leger maakt gebruik van legerhonden voor het opsporen van tal van zaken. Te denken valt aan explosieven, drugs, wapens etc. Ze zijn o a ingezet in Irak en Afghanistan. Ook werden er in oorlogstijden honden ingezet als schilwacht, patrouilleloper. De Mastiff was bijvoorbeeld een hond die al in de tijd van de Kelten werden gebruikt. In het Zwitserse kanton Wallis is de Mastiff verboden.
Het Nederlandse leger gebruikte vroeger hondenkarren om het mitrailleur mee te vervoeren. Dat was in circa 1913 het geval.
Geleidehond.
Geleidehonden zijn heel belangrijk voor blinden. Rassen die voor dit doel worden gebruikt zijn: Herdershond, Hollandse herder, Labrador en Golden Retriever. De Labradoodle komt uit Australië. Dit is een kruising van Poedel en Labrador. Deze hond is uitermate geschikt voor personen die allergisch zijn voor honden.
Ook bestaan er autismegeleidehonden .
Windhonden.
Windhonden hebben een uitstekend gezichtsvermogen. Het is, voor zover bekend, ook de oudste jachthond. Een windhond als huisdier kan problemen opleveren als er andere dieren in hun omgeving verblijven. Zoals een poes, cavia of huiskonijn. Dit versterkt dan hun jachtinstinct.
Hazewindhond rennen: http://www.youtube.com/watch?v=i9e3xlqmR0U Een hazewindhond kan wel een snelheid bereiken van 60 kilometer per uur.
Er zou nog veel meer over honden te vermelden zijn. Hoeveel hondenrassen er zijn etc. Kijk dan op: http://www.hondengekte.nl/
De Hond in de Bijbel.
De Hebreeuwse naam voor hond is kèleb. In de Bijbel is de hond een onrein dier.
In het Bijbelboek Job 30 :1 lezen we dat Job honden gebruikt voor het bewaken van de kudde. Vooral s’ nachts hielden ze de roofdieren op afstand.
In Marcus 7; 28 heeft Jezus een ontmoeting met een Syro – Phenicische vrouw. In het voorgaande heeft Jezus heel veel werk verzet. Maar Hij is vooral vermoeid door het vele onbegrip van het Joodse volk. Om wat rust te vinden gaat hij naar de omgeving van Tyrus en Sidon, even over de grens in Syrië. Maar ook daar vindt Hij geen rust. Er komt een vrouw naar Hem toe. Ze valt smekend voor Zijn voeten met de bede of Hij haar dochtertje wil genezen. Zij is geestelijk ziek. Zij erkent Jezus als haar Heer, hoewel zij niet tot het volk Israël behoort. Dan geeft Jezus dit vreemde antwoord: ‘Eerst moeten de kinderen genoeg te eten krijgen; het is niet goed om de kinderen hun brood af te pakken en het aan de honden te voeren. ‘
De vrouw begreep deze vreemde woorden van Jezus direct en zegt: ‘Zeker, Heer, maar de honden eten toch de kruimels op die van de tafel van hun baas vallen:’ De vrouw gaat in op de beeldspraak van Jezus. Zij weet dat Jezus met honden heidenen bedoeld. Jezus, moest eerst het Woord aan het Joodse volk verkondigen. Maar de vrouw weet dat de kruimels van het evangelie van Jezus al genoeg is.
Jezus, zegt dan tegen de vrouw: ‘Dat hebt u goed gezegd. Ga naar huis, de demon heeft uw dochter al verlaten.’ Hieraan kunnen we dan ook zien dat het evangelie eerst aan de Joden gebracht moest worden en daarna aan al de volken op deze aarde.
In het boek Prediker 9: 4 staat: ‘Want voor degene, die vergezelschapt is bij alle levenden, is er hoop; want een levende hond is beter dan een dode leeuw.’ Prediker was een wijs man. Deze zegswijze geeft aan dat het beter is om te verkeren met levende wezens ( in dit geval een hond, ook al was het in die tijd een onrein dier) dan dat men omgaat met hen die van de daken een dode leer verkondigen. Een bekend gezegde is ook dat je beter een levende ezel kunt bezitten dan een dode geleerde. Kortom: Prediker bedoelt hier te zeggen: Kies voor het leven.
De wind en jachthonden werden voor de jacht gebruikt. In Spreuken 30: 31 staat. Een windhond van goede lenden, of een bok; en een koning, die niet tegen te staan is.
Zoals een hond zijn braaksel weer opeet, houdt de dwaas vast aan zijn onverstand: Spreuken 26: 11.
Bijbelteksten waar het woord hond in voorkomt.
Bepaalde groepen moslims hebben geen hond in huis.
Literatuur:
Concordantie op de Bijbel.
De Hond. De aanschaf, verzorging en opvoeding van hondenrassen. Esther J.J. Verhoef – Verhallen. Rebo Productions, Lisse.
Honden. Juliet Clutton – Brock. Uitgeverij Memphis Belle. Amsterdam.
Karakter honden karakter bazen, Fontaine uitgevers.
De geheimen van het Dierenrijk. Uitgeverij Lekturama.
Wikipedia en internetsites.
Het Schaap.
Schapen bij Arend en Maartje Kreun Wadenoyen. Foto' s Egbert van de Haar.
Het schaap. Wie kent het niet? Het is zo’ n algemeen dier. Je komt het overal tegen. Zelfs in sommige steden. Ook zijn het goede grazers op de dijken. Ze houden het gras kort. Van Urk naar de Ketelbrug lopen er honderden. Met de fiets moesten wij er omheen fietsen. Ze lagen in de vroege morgenzon midden op het fietspad. Ook langs de taluds van de dijken in het rivierengebied zie je ze met het grootste gemak lopen grazen.
Ovis is de wetenschappelijke naam. Ook de wilde moeflon en het dikhoornschaap zijn hieraan verwant.
Men gaat ervan uit dat de eerste schapen zijn gedomesticeerd circa 8 a 9000 voor Christus. Dat heeft men kunnen vaststellen uit gevonden beenderresten op opgegraven nederzettingen in het Noord – Oosten van Irak.
Domesticeren betekend : aanpassen aan de mens.
Dat men de wol gebruikte om er kleding van te maken komt al in 2000 voor Christus voor.
Omstreeks dezelfde tijd komt het schaap ook al voor in ons land.
Het Drentse schaap.
Schapen worden meestal gehouden voor de wol, vlees en of melk. Het schaap behoort tot de landbouwhuisdieren. Het is dus geen huisdier. Een schaap laat zich soms wel eens aaien. Maar het is geen knuffeldier. Het is een echt kuddedier. Daar voelt het zich dan ook het beste thuis. Bij een eventueel gevaar vlucht het altijd naar de kudde. Dat is logisch omdat het als geen ander dier zich niet kan verweren.
Het oudste schapenras dat in Nederland voorkomt is het Drentse Schaap. Dat is zelfs het oudste Europese ras. De melkproductie stelt niet zo veel voor. Belangrijk was wel de mestproductie van dit schaap. De wol van dit ras is wat stug.
Na de invoering van de kunstmest was het Drentse schaap eigenlijk overbodig geworden. Het dreigde dus uit te sterven. Gelukkig is er in Ruinen een kudde gevormd van enkele overgebleven schapen van particulieren. Thans zijn er circa 3000 gedomesticeerde schapen.
http://www.drentsheideschaap.nl/joomla/index.php/historie
Het Texelse schaap.
Op het Waddeneiland Texel leven ongeveer 1400 schapen van dit ras. Dit wordt de Texelaar genoemd. Men zegt dat dit het belangrijkste schaap van Nederland is. Lang was dit ook zo. Maar in de loop der jaren zijn er ook verschillende andere schapenrassen in ons land er bij gekomen. Toch is de Texelaar een topschaap gebleven. Het is een behoorlijk gebouwd schaap. Een volgroeide ram weegt gemiddeld 90 kilo. Terwijl een volgroeide ooi 70 tot75 kilo weegt. Er zijn twee stamboeken van het Texelse schaap. Dat zijn het Nederlands Texels Schapenstamboek en het Texels Schapenstamboek van Noord-Holland .
De Schoonebeker.
Dit schaap staat bekend als het grootste heideschaap van ons land te zijn. Nu heeft de Schoonebeker wel wat meer nodig dan wat er op de schrale heidegronden te vinden is. Dat is ook grasland. Daardoor kon het dan ook meer vlees produceren.
De naam Schoonebeker wil zeggen dat dit ras voornamelijk in de plaats Schoonebeek werd gehouden. De ooien worden gemakkelijk drachtig. Ze werpen gemiddeld 1 of 2 lammeren.
Het zijn sterke dieren. Daardoor gaan ze gemakkelijk een aantal jaren mee. Ze zijn eenvoudig te verzorgen.
Het Zeeuws Melkschaap.
Het Zeeuwse melkschaap is vrij groot van postuur. Het gewicht is gemiddeld 70 a 75 kg. Belangrijk is de grote hoeveelheid melk die het produceert Duizenden jaren lang werden er langs de Nederlands Belgische kust schapen gehouden. Uiteindelijk bleven twee groepen over. Het Friese en het Zeeuwse melkschaap. De wolproductie is lange tijd het belangrijkste geweest. Ook wierpen de ooien vaak meerdere jongen. Het heeft een eigen stamboek. En de melkgift is heel hoog. Het is een opvallend mak. Het behoort tot de zeldzame rassen van landbouwhuisdieren.
Meer over het Zeeuwse melkschaap: http://www.melkschapen.nl/content/geschiedenis-vereniging-het-zeeuws-melkschaap
Het Limburgse schaap.
Het Limburgse schaap, het Mergelschaap was er bijna niet meer geweest. In het begin van de 70er jaren van de vorige eeuw waren er in het Gerendal, een natuurreservaat er nog maar 20 van. Rond het millennium waren er dat ruim 600. Dat is voornamelijk te danken aan de inspanningen van bioloog Henk Hilligers en Sjang Brouwers. Deze twee hebben zich enorm ingespannen voor het behoud van dit ras.
Thans is dit aantal uitgebreid tot ver over de duizend. Het Mergelschaap heeft er in het verleden wel voor gezorgd dat zeldzame planten werden verspreid. Dit gebeurde voornamelijk doordat de herders met hun kuddes van het ene terrein naar het andere trokken voor begrazing. Het mergelschaap heeft mooi lange golvende witgelige wol. In die wol bleven vaak de zaden hangen die er ergens anders weer af vielen.
http://www.mergellandschaap.nl/historie
Het Hebrideanschaap is meerhoornig. Daar komen we verderop nog op terug.
Over de verzorging van het schaap.
http://www.schapenverzorging.nl/index.php
De spijsvertering.
De spijsvertering van een schaap is op een fraaie manier samengesteld. Daaraan dient men als houder van schapen goed mee bekend zijn. Enige kennis daarvan is wel een vereiste. Schapen zijn , evenals koeien, herkauwers. Ze hebben in totaal vier magen. Deze vier magen hebben ze ook echt nodig. Gras , hooi, stro, boombast , twijgen et cetera kan niet door één maag worden verteerd . Door de meerdere magen kan dat wel. Op deze manier kan het voedsel in waardevolle voedingsstoffen worden omgezet.
Het houden van een schaap of schapen , ook als hobbydier, kan niet in een volle buurt. Je hebt er wel ruimte voor nodig. Ook niet één schaap. Want een schaap is een kuddedier. Bovendien zou het zich uitermate vervelen. Bovendien zijn er wel juridische regels aan verbonden. Op het onderstaande adres kunt u meer aan de weet komen hierover.
http://www.dgz.be/starten-met-het-houden-van-schapen-geiten-herten
Ook de behuizing dient aan bepaalde voorwaarden te voldoen.
Ziekten bij een schaap: http://www.spreekbeurten.info/schapen.html
Voor identificatie en registratie kunt terecht op het onderstaand adres.
http://wetten.overheid.nl/BWBR0009019/geldigheidsdatum_09-01-2014#Hoofdstuk1
Het schapenscheren. Het scheren van een schaap gaat sneller dan dat een man zich scheert. Kijk op:
http://www.youtube.com/watch?v=i3Ulo6mV5Aw
Schapen op een grote schapenhouderij worden veelal gemolken in een melkcarrousel. Kijk maar eens op:
http://www.youtube.com/watch?v=OIym69bWOaM
De geboorte van een Lammetje :
http://www.youtube.com/watch?v=fmsm-hPYOmk
Zelf een spinnenwiel maken: Kijk op: http://www.youtube.com/watch?v=bWie-OSq3f4
Mooi filmpje: http://www.youtube.com/watch?v=WfMXp4NN-Lg
Historic Open Air Museum Eindhoven. Hier kun je heel goed zien hoe de schapenwol in de Middeleeuwen werd bereid.
Schaap en Lam in de Bijbel.
In het Oude Testament van de Bijbel komt het woordje schaap wel een paar honderd keer voor. En het woordje lam circa 30 keer. In het Nieuwe Testament het woordje schaap circa 34 keer. En het woordje lam circa 30 keer.
Kijk voor een film over een stadsschaapskudde. Even naar beneden scrollen. http://www.christipedia.nl/Artikelen/S/Schaap_(dier)
In het Nieuwe Testament lezen we in Johannes 1 : 29 en !: 39 dat Jezus het Lam van God wordt genoemd. De betekenis hiervan is dat Jezus, en Hij alleen, het enige en echte offer voor onze zonden is. Buiten Hem is er geen. Ook de zogenaamde zelfverlossing zal niet baten.
Concordantie vindplaatsen schapen en lammeren in de Bijbel: http://www.statenvertaling.net/concordantie/s/1267-1.html
Het Pesach Lam.
Met het Pesachfeest herdenkt men in het Oude Testament de slavernij en de uittocht uit Egypte.
Christenen noemen het Pesachfeest ook wel het Paasfeest. Vlak voor Pasen is Christus gekruisigd. Met Pasen is Hij opgestaan uit de dood.
Met het Pesachfeest werd er een lam geslacht. Dat lam moest helemaal gaaf zijn. In Egypte moesten de Israëlieten het bloed van het geslachte lam op hun deurposten strijken. Dat bloed was hen tot redding. Zie: http://hennepe.jouwweb.nl/de-eerste-luchtaanval-op-egypte
In het Oude Testament van de Bijbel wijst heel veel naar het Nieuwe Testament. Ook het Pesachfeest. In het Nieuwe Testament wordt bij de Kruisiging van Christus het Lam van God genoemd. Bij de Kruisiging vloeit het bloed van Christus voor onze zonden. Christus heeft hiermee voor ons betaald bij God.
De Christelijke kerk kent daarom geen bloedoffer meer, dan dat van haar Heer. Het bloedoffer is volbracht op Golgotha.
De kerk heeft wel het sacrament van de doop. Dat is een zichtbaar teken en zegel dat God ons in genade aanneemt.
Aartsvader Jacob was een door God een zeer rijk man geworden. Hij bezat ook vele schapen. Kijk voor meer daarover op: http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Gen+30&id17=1&l=nl&set=10
Uit Jacob stamt de hele stam van het Bijbelse Israël.
Literatuur:
Wikipedia.
Internet.
Schapen houden. Helmut Kühnemann, Trion natuur.
Schapen in Nederland. Jacques Engelen, Trion Natuur.
Bijbel.
Zie voor de oorsprong van het schaap op: http://nl.wikipedia.org/wiki/Schaap_(dier)#Historie
De Duif.
De duif (Columbidae) ) is in Nederland een algemene verschijning. Hij is zo algemeen dat hij eigenlijk heel gewoon is. Je komt hem overal tegen. Bij de duivenliefhebbers, en op straat. Zelfs Gert en Hermien Timmermans zongen al over alle duiven op de Dam. Maar is de duif wel zo algemeen? Zit in deze fraaie vogel geen groot geheim verborgen? Een hele beroemde oorlogsduif was Cher Ami. Dit was een echte postduif uit de Eerste Wereldoorlog. De Amerikaanse troepen, circa 500 man, waren omsingeld in een vallei. Nadat de eerste twee postduiven door de Duitsers waren neer geschoten, werd Cher Ami weggestuurd. Ook deze duif werd door de Duitsers beschoten. En ook geraakt. Gelukkig wist hij toch het doel te bereiken. Met aan één oog blind geschoten, en een kogel door zijn borst en een ernstig verwonde poot kwam hij in Verdun aan. Daardoor konden 194 overlevenden worden gered. In totaal heeft Cher Ami 12 belangrijke berichten overgebracht.
Ook de duif G.I. Joe is een hele bekende oorlogsduif. Deze duif, uit de Tweede Wereldoorlog is 18 jaar oud geworden.
Wil je meer weten over oorlogsduiven, kijk dan op: http://users.skynet.be/sb153860/helden.html
Maar al eerder werden duiven ingezet in oorlogen. In de tachtigjarige oorlog maakte men er ook al gebruik van. En in de Middeleeuwen maakten kruisvaarders er al gebruik van. Postduiven konden heel goed berichten overbrengen op het gebied van troepenverplaatsingen. De Romeinen aan het front gebruikten in hun tijd de duiven om aan Rome te rapporteren over hun overwinningen. Japanners waren nog eerder. Ook in die tijd waren er aardbevingen. Japanners gebruikten toen de duiven. Omdat de duif een hele snelle vlieger is kon men in die tijd snel hulp zenden.
Doch nog eerder is er sprake van de postduif. Circa 3000 voor Chr. wist men in Egypte al van het homing instinct van de duif. De huidige duif heeft als verre voorvader de Rotsduif. De Columba livia. Maar ook deze was al gedomesticeerd. Dat wil zeggen dat hij voor menselijk gebruik geschikt was gemaakt. Tam dus. Maar de allereerste duif is wel bekend uit het verhaal uit de Bijbel. Het verhaal van de Zondvloed ten tijde van Noach en zijn gezin.
Een mooie vertelling over de ark van Noach, ook voor kinderen, kun je vinden op: http://www.bibleforchildren.org/PDFs/dutch/Noah%20and%20the%20Great%20Flood%20Dutch.pdf
De doffer en de duivin.
Een duif is over het algemeen niet erg kieskeurig in hun keuze van het andere geslacht. Meestal is dat voor heel het leven. Maar daarin zijn ze niet altijd even trouw. Een doffer is ook vaak bezig met het imponeren van een ander vrouwtje. Ook duivinnetjes willen het wel eens met een ander mannetje proberen. Duiven zijn daarom ook makkelijk te koppelen. Hierbij is het van groot belang dat er geen inteelt plaats vindt. Als er een koppeling heeft plaatsgevonden, een koppeling is een acceptatie van elkaar, dan slooft de doffer zich uit door met zijn staart over de grond te slepen en zijn krop opzet. De duivin knikt, als het ware, goedkeurend met haar kopje. Dit wordt gevolgd met een paring. De geslachtsdelen van een doffer en een duivin dragen allebei dezelfde naam, de cloaca. De cloaca is de Latijnse naam voor riool. Een cloaca is een opening in de huid waardoor urine, ontlasting, en bij het mannetje ook de zaadcellen naar buiten komen. Bij de paring drukt de doffer de cloaca tegen die van de duivin. Bij de duivin dient de cloaca eveneens voor het verwijderen van ontlasting en urine, maar tevens ook voor het opnemen van de zaadcellen. Ook de eieren worden via dit kanaal gelegd. Het nestelen gebeurd gezamenlijk. Naast verschillend nestmateriaal is het ook goed om tabaksstelen te verstrekken. Ongedierte waaronder luizen en luizenneten houden hier niet van. Na circa acht dagen komen de eerste eieren. Na circa 17 dagen komen de eerste gelegde eieren uit. Een nieuwe jonge duif is dan geboren.
Kijk voor meer informatie en film op: http://www.jbraakhekke.nl/artikelen/21-van-ei-naar-jonge-duif
Duivensportwetenswaardigheden.
Duivenmelker noemt men wel eens iemand die mee doet aan de duivensport. Dat is niet terecht. Een officiële benaming is: colombofiel . Dat woord betekent gewoon liefhebber van duiven. Colombofiel komt van het Latijnse woord Columbidae. Iemand die echt van de duivensport houdt, zal heel goed voor zijn duiven zorgen. Dat betekend dat hij of zij alles zal doen om zijn vogels in een goede conditie te houden. En daar komt redelijk wat voor kijken.
Bijvoorbeeld het hok. Dat moet niet alleen geschikt zijn voor onze gevederde vrienden. Maar het moet ook voldoen aan de gemeentelijke verordeningen. Ook moet er wel rekening worden gehouden met de buurt waarin je woont. Beter is het om buitenaf, of aan de rand van dorp of stad te wonen. Verder moet het hok ruim en schoon zijn. Er zijn sierduiven en echte vluchtsportduiven
, hoogvliegers en tuimelaars. Teveel om op te noemen. België was het eerste land waar wedstrijdvluchten werden gehouden. Nederland volgde direct daarna.
Duivenvoer bestaat voornamelijk uit zaden, granen en peulvruchten. Dat bestaat voornamelijk uit, tarwe, zonnebloemzaden maïs, en erwten.
Dagelijks eet een duif circa 40 gram voer. En drinkt hij circa 50 ml. water.
http://www.pipa.be/nl/newsandarticles/pigeonandloft/het-duivenvoer
Kleiduivenschieten.
Kleiduiven schieten wat is dat eigenlijk? Heeft dat ook wat met duiven te maken? Ja en nee. De oorsprong ligt in het jagen op duiven. Dit werd heel lang geleden door rijke mensen gedaan. Het gebeurde aan het einde van het jachtseizoen. Men wilde op deze manier zich blijven oefenen op hun schuttersvaardigheden. Het was een hele bloederige vertoning. Op een groot veld werden aan het eind manden vol met duiven geplaatst. Op een gegeven sein werden de duiven los gelaten. Schutters probeerden zo veel mogelijk duiven neer te schieten. Duivenvlees is voor sommigen een delicatesse. Toen er een wet kwam waarin de duif werd beschermd. Daarmee kwam er een eind aan het bloedvergieten.
Nu zijn er in Nederland tal van kleiduivenschietverenigingen. In het kort komt het kleiduivenschieten hierop neer. Het is een soort van schotel die bestaat geperste klei met zand. Er bestaan verschillende soorten van. De worden door een machine weggeworpen. De schutter moet er dan zoveel mogelijk raken. Hij gebruikt daarvoor een jachtgeweer. De patronen bestaat uit hagel.
Kleiduivenschietvereniging Betuwe. http://www.ksv-debetuwe.nl/ aan de Ommerwal bij Tiel.
Liedje over de duif. Jo Hoogendoorn zingt over zijn duivenplatje.
http://www.youtube.com/watch?v=-EUG8QRlJzI
De Tielse duivenverenigingen:
http://www.duiven.net/verkoop/?page=view&id=43
Snelle duif.
De snelheid van de duif hangt af van de windrichting en of de regen. De snelheid kan variëren van circa 60 km per uur tot circa 120 km per uur. De grootste afstand die een duif per dag kan afleggen is circa 800 km. Een duif die van de vlucht terug komt moet soms tal van gevaren overwinnen.
De slechtvalk is er zo een. En ook de adelaar. Maar ook duivenlokkers weten van wanten. Sommigen hebben speciaal daarvoor getrainde duiven.
Hoe vindt een duif de weg terug naar het hok? Het verlangen naar het vrouwtje of groep speelt een hele grote rol. Als een mannetje (doffer) gekoppeld is aan een vrouwtje (duivin) worden ze na enige tijd van elkaar gescheiden. Als de doffer wordt losgelaten bij de vlucht, dan heeft hij maar één verlangen. Terug naar de duivin. Daar komt het zo ongeveer op neer. Na het lossen, dat gebeurd heel massaal, cirkelt hij een paar keer in de lucht rond, en vervolgens koerst hij richting het hok.
Hoe hij de weg terug vindt is nog altijd een groot raadsel. Zelfs voor de geleerden. Dit is het grote raadsel waar ik in het begin over had. Heel wonderlijk ook.
De duif wordt ook vaak als symbool van de vrede. Ook is er een sterrenbeeld Col. Col is een afkorting van Columba.
Bij de duif in de Bijbel moet ik naast het verhaal van Noach, ook denken aan de duif die neerdaal op Jezus. In dit Bijbelgedeelte gaat het over de Heilige Geest die neerdaalt in de vorm van een duif. Dit is de persoon Die samen met God de Vader en de Zoon Jezus Christus de Drieenige God is. Dit is vastgesteld op het Concilie van Nicea in het jaar 325.
In het Nieuwe Testament staat: Toen de tijd was aangebroken dat ze zich in overeenstemming met de wet van Mozes rein moesten laten verklaren, brachten ze hem naar Jeruzalem om hem aan de Heer aan te bieden, 23 zoals is voorgeschreven in de wet van de Heer: ‘Elke eerstgeboren zoon moet aan de Heer worden toegewijd.’ 24 Ook wilden ze het offer brengen dat de wet van de Heer voorschrijft: een koppel tortelduiven of twee jonge gewone duiven. Zie daarvoor op : http://www.biblija.net/biblija.cgi?l=nl&set=10&id18=1&m=Lucas+2
De Heilige Geest wordt binnen het christendom beschouwd als de Geest van God. Samen met God de Vader en de Zoon van God vormt de Heilige Geest de Heilige Drie-eenheid.
Literatuur:
Nederlandse Hoogvliegers en Tuimelaars. . Uitgave Fokkersvereninging van Nederlandse Tuimelaars.
Compleet Handboek van de Duivensport. David Glover / Marie Beaumont.
De Postduiven. Ton en Falco Ebben. Welzo Media Productions Warffum.
Concordantie op de Bijbel.
Internet.
De Koe.
Illustratie Tjeerd Bottema. Uit de Vaderlandsche Geschiedenis.
De Koe.
De koe. Wel hele mooie dieren, met heel wat verwanten. Maar wat weten we eigenlijk van de koe? Er zijn heel wat kinderen die niet weten waar de melk vandaan komt. Uit de supermarkt zeggen ze als je hen er naar vraagt. Onze tuin grensde vroeger aan een weiland waar ook koeien in liepen. Elke dag kwam de boer twee keer per dag de koeien melken. S’ Avonds waren wij er wel eens bij. Zodoende wisten wij al heel jong waar de melk vandaan kwam. Onze ouders vertelden ons ook al gauw dat de boter ook van de koe kwam en de kaas. Het werd allemaal uit de melk bereid. En, als ze oud waren dat ze werden geslacht. Het vlees ging dan naar de slagerswinkel, en van de huid werden schoenen en tassen gemaakt. We leefden in ons dorp Glanerbrug heel dicht bij de natuur.
Voor Klaartje de koe moeten we heel ver terug in de geschiedenis. We moeten terug naar het oerrund. De bos primigenius. Deze was al enige duizenden jaren voor onze jaartelling gedomesticeerd. Dat wil zeggen dat ze voor de mens bruikbaar werden gemaakt. Dan heb ik het nog niet over de melk, maar ook dat het oerrund werd gebruikt bij allerlei taken als trekdier etc. Bij het Europese oerrund had de stier een schoft van 190 cm met een gewicht van tussen de 700 en 1000 kilo. De koe had een schofthoogte van circa 180 cm en een gewicht van circa 600 kilo. De huidige koe of stier is wel wat kleiner van gewicht en formaat. Hoewel de Belgische dikbilstier gemiddeld een gewicht heeft van 1000 tot 1400 kilo. Het Europese oerrund kwam in een groot deel van Europa voor. Behalve in Ierland en het hoge noorden van Scandinavië. Ook in grote delen van Azië en Noord – Afrika. Er zijn talrijke grotschilderingen gevonden in Lascaux in Frankrijk, in Albarracin in Spanje, Sahara bij Libië, een schildering van een jacht op het oerrund bij Mesopotamië in Irak in de negende eeuw voor Christus. In Egypte staat Farao Ramses de derde op een wagen afgebeeld tijdens een jacht op het oerrund. De voeding van het oerrund bestond in de zomer voornamelijk uit bladeren van struiken en loofbomen, en boomvruchten zoals eikels en dergelijke. S’ Winters was dat voornamelijk uit boombast, twijgjes en takjes.
Domesticatie
Het domesticeren van het wilde rund houdt in dat het dier zich steeds meer aanpast aan de mens en ten dienste van de mens. Dit gebeurde door middel van fokken etc. Daardoor veranderde het dier steeds meer van eigenschappen. Het eerste dier wat werd gedomesticeerd was de hond. Voor de koe geld dat dit omstreeks 6000 voor de komst van Christus is geweest. In Nederland wordt getracht het oerrund weer tot leven te laten komen. In het natuurgebied Keent in Brabant komt het oerrund bij stukjes en beetjes weer tevoorschijn. Zie: http://www.omroepbrabant.nl/?news/1836831083/In+natuurgebied+bij+Keent+komt+uitgestorven+oerrund+weer+tot+leven+.aspx Maar men is er nog lang niet. En het is te betwijfelen of dat ooit wel lukt.
Enkele rassen die in Nederland voor komen:
Blaarkop.
Een heel oud ras is de Blaarkop. Dit kwam al voor in de middeleeuwen. Voornamelijk in Groningen. Het dier is herkenbaar aan de witte kop met bruin of zwart omrande ogen een witte buik en witte poten. De rest is bruin of zwart van kleur. Het is een zogenaamde dubbelkoe. Zestig procent vlees en veertig procent melk.
Lakenvelder.
De Lakenvelder is een zeer oud Nederlands ras. Het bestond al in de 13e eeuw. Deze koeien werden vooral bij kastelen gehouden vanwege de sierlijke lichaamsbouw. Lakenvelders zijn vooral herkenbaar aan de witte band om hun lichaam. Men noemt dit ook wel een laken.
Het MRIJ vee.
Maas-Rijn-IJssel (MRIJ) is de benaming van een rundvee ras dat in de tweede helft van de 19e eeuw werd gefokt uit de Munster koe. In 1874 is het geregistreerd, en in 1905 erkend als Nederlands ras. Sinds 1874 geregistreerd in het Nederlands Rundvee Syndicaat (NRS) en als ras erkent sinds 1905.
Verder heb je nog het Fries – Hollands zwartbontvee. Het Friese Roodbont vee. En de Rode Geus, het Roodbont verbetert en de Witrik.
Dit zijn koeien van Nederlandse afkomst Nederlandse rassen dus. Maar je hebt ook nog tal van grazers in de grote natuurgebieden. Ik noem de Schotse Hooglanders en de Wisenten.
Koeienziektes:
Blauwtong is een ziekte die je duidelijk kunt waarnemen doordat de koe een blauwe tong heeft. Deze wordt veroorzaakt door een heel klein mugje de Knut. Het kan gepaard gaan met koorts, ontstekingen in de bek, luchtwegeninfectie en kreupelheid. Greutzveldt Jakob. Dit is een hersenziekte die gepaard gaat met evenwichtsstoornis, stijfheid. Het eten van het vlees van deze koeien is ten stelligste af te raden.
De runderstamboeken werden in 1874 en 1879 opgericht. Op het onderstaand adres kunt u er meer over vinden.
http://www.b9.nl/rundveehouderijen/stamboeken.htm
Wetenswaardigheden van de koe.
De koe heeft alleen voor in zijn bek tanden in de onderkaak. Haar tong slaat zij om het gras en met de tanden snijd zij het af. Met de kiezen achter in de kaak kauwt en herkauwt ze het.
Koeien grazen heel vaak in dezelfde richting. Daarin is mogelijk een bepaalde rangorde.
De koe is een herkauwer. Het behoort tot de groep herbivoren. Dat zijn dieren die uitsluitend plantaardig voedsel tot zich nemen. De weg van het voedsel bij de koe gaat via 4 magen. Het komt eerst in de pens. In de pens vindt de fermentatie plaats. Dit is een heel ingewikkeld proces van miljarden micro-organismen. Als de pens vol is keert het voedsel terug in de bek. Dan wordt het herkauwt. Daarna komt het in de 2e maag. Dat is de netmaag. Deze maag is, onder meer, belangrijk voor het transporteren van het voedsel van de voormagen. Via de netmaag gaat het naar de boekmaag. Dat is de 3e maag. Deze maag zorgt er voor. Dat het vocht uit het reeds verteerde voedsel verdwijnt. In deze maag vindt ook de absorptie plaats. D.w.z. dat een bepaalde stof wordt opgenomen in een andere stof. De 4e maag is de lebmaag Deze maag zorgt er voor dat het pH gehalte naar beneden gaat. Daardoor sterven de meeste bacteriën af. De koe een stom dier? Mooi dat God het allemaal zo heeft gemaakt voor ons.
Kijk op het onderstaand filmpje welke weg het voedsel gaat.
http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20130328_fistelkoeien01
De horens van de koe zijn eigenlijk een verdedigingswapen. Men beweerd wel eens dat je aan het aantal ringen in de horens kunt zien hoeveel keer het heeft gekalfd.
Koeien drinken veel. Dat moet ook wel omdat ze voor elke liter melk ook een liter water moet drinken. Het aantal liters water wat ze drinkt kan wel tot 100 liter oplopen.
Deze foto heb ik enige jaren geleden gemaakt op een fokveedag in Echteld. Eigenaren willen dat hun koeien op die dag mooie volle uiers hebben. Maar soms duurt het voor een koe te lang en laat ze de melk lopen. Deze koe is na deze foto wel gemolken. Uiteraard is niet de hele uier leeg gemolken.
Hoe komt de melkproductie tot stand? Een gemiddelde koe gaf rond het begin van de 20e eeuw 2500 liter melk per jaar. Maar halverwege van de 20e eeuw was dat al bijna 4000 liter per jaar. De melk ontstaat in de uier door melkblaasjes. Deze cellen onttrekken de bestanddelen uit het bloed. Voor één liter melk moet er circa 250 liter bloed door stromen. De melk wordt pas afgestaan als de druk in de boezem van de koe groot is.
De eerste melkproductie komt pas op gang als de koe voor het eerst gekalfd heeft. De eerste melk na de geboorte is voor het kalf. Dat is het Colostrum. Ook wel Biest of Griest geheten. In deze melk zitten alle afweerstoffen die het pas geboren kalf nodig heeft. Soms wil een koe de melk niet afgeven. Niet laten schieten noemt men dat. Met een apparaatje blaast men dan lucht in de schede van de koe. Daardoor ontspant de koe zich en komt de melkstroom op gang. In sommige arme landen doet men dat met de mond. Maar dat lijkt mij niet zo fris.
Onderstaande foto' s zijn gemaakt bij Arend en Maartje Kreun.
Een keizerssnee bij een koe ontstaat er een behoorlijke wond. Foto Matthijs van de Haar.
Na de geboorte wordt het kalf met stro drooggewreven. Foto Matthijs van de Haar.
De eerste melk van de koe is voor het kalf. Dit is de Biestemelk. Daar zitten alle stoffen in die een pasgeboren kalf nodig heeft. Foto Matthijs van de Haar.
Na de geboorte van het kalf wordt de wond weer gehecht. Het ziet er nog wat raar uit. Maar de koe kon enige tijd later weer de wei in. Foto Matthijs van de Haar.
Behandeling klauwen: http://www.kanters.nl/herkauwers/schapen/klauwverzorging
Productie klauwkapboxen: http://www.klauwbekapboxen.nl/film_b
De koe in de Bijbel.
In de Bijbel komt in het Oude Testament het woord koe of koeien 34 keer voor. En het woordje stier of stieren 134 keer. In het Nieuwe Testament geen enkele keer. Het betekent dat in het Oude Testament de koe een heel belangrijk dier was. Niet alleen voor de melkproductie, maar ook voor andere doeleinden. De koe was in die tijd ook een belangrijk trekdier en lastdier. Maar ook werd de koe of stier gebruikt als offerdier.
In Leviticus 1 staat: De HEER riep Mozes en zei vanuit de ontmoetingstent tegen hem: 2 ‘Zeg tegen de Israëlieten: “Als iemand van jullie de HEER een offer uit de veestapel wil aanbieden, moet dat een rund, een schaap of een geit zijn.
3 Wie een brandoffer wil aanbieden en daarvoor een rund neemt, moet een mannelijk dier nemen zonder enig gebrek. Hij moet het naar de ingang van de ontmoetingstent brengen, waar de HEER het zal aanvaarden.
In Genesis 41 staat het mooie verhaal van de droom van Farao. En de uitleg van Jozef.
Wil je weten waar het in de Bijbel over koeien gaat? Kijk dan op de concordantie koeien in de Bijbel: http://www.statenvertaling.net/concordantie/k/9740-1.html
Literatuur: Vaderlandsche Geschiedenis: Uitgave P. Noordhof Groningen.
De koe, Marleen Felius / Arno Fokkinga. Uitgeverij Thoth Bussum.
Wikipedia en andere internetsite' s.
Melkweg 2000, Reimer Strikwerda. Uitgeverij CR. Delta.
KoeBoek. Ilse Hesp. Uitgeverij Diverti.
Het Paard.
Tekening van een Belgisch paard van mij.
Het Paard.
Vroeger, in mijn jongensjaren, zo vlak na de Tweede Wereldoorlog, behoorden ze nog in het straatbeeld van dorp en stad. De melkman had er één, de groenteman en de kolenhandelaar ook. Over welk dier ik het nu heb? Dat is het paard. Ook de boeren buiten dorp of stad hadden er één. Soms wel meerdere. Maar naarmate de industrialisatie zich in Nederland in een heel snel tempo voltrok verdwenen de paarden uit het straatbeeld. Dat is eigenlijk heel jammer, want het zijn toch prachtige dieren.
Tegenwoordig kom je wel tegen als hobbypaard. Maar dan is dat meestal ver buiten de bebouwde kom. De textielfabriek van Heek en Co in Enschede heeft ze in de jaren 50 van de 20e eeuw nog wel gebruikt voor het vervoeren van de weversbomen van de Lage Bothof naar de Noorderhagen. Prachtige Belgische trekpaarden waren dat. Het was ook meer een folkloristisch gebeuren van de fabrikant.
Paarden zijn er altijd al geweest. Mogelijk al vanaf het begin van de Schepping. Het eerste paardenras moet helemaal niet zo groot zijn geweest. Dit ras noemde men het dageraadspaard. Zijn wetenschappelijke naam was Eohipus. Ook bekent als Hyracotherium. Het was eigenlijk helemaal niet zo’ n groot paard. Het had de grootte van een hond. Ook had het geen hoeven, maar was het vijftenig. Dit dier, wat zeer behendig was, at hoofdzakelijk bladeren. Naarmate er steeds meer paarden kwamen trokken er hele kuddes via ijsmassa’ s naar andere werelddelen. In de prehistorie kwam het paard ook al in Europa voor. Omdat het ook in voedsel van bladeren veranderde naar in hoofdzakelijk gras, ontwikkelde het lichaam zich ook verder. Het werd groter, sterker en gespierder. En… van vijftenig veranderde het naar eentenig. Dat is de hoef. Dat zeggen tenminste de geleerden. Of het allemaal waar is daarover zijn ze het ook vaak oneens.
Het Nederlandse paard.
Paarden in het dorp of stad.
Paarden werden vroeger voor allerlei doeleinden gebruikt. Het ergste, vind ik, dat ze wel 10 jaar lang moesten werken in de kolenmijnen. Hoewel ze goed werden verzorgd, bleven ze al die jaren onder de grond. Daar waren speciale paardenstallen voor hen gebouwd. Het waren voornamelijk ruinen die daarvoor werden gebruikt. Ruinen zijn gesneden hengsten. Zie voor meer over paarden in de mijn op: http://www.domanialemijn.nl/frame2w_pk.php
In Nederland verscheen de eerste paardentram in 1864. Deze liep van den Haag naar Scheveningen. De eerst paardentram in Amsterdam werd in 1875 geopend En die in Rotterdam in1879. Zelfs predikanten maakten gebruik van een paard om gemeenteleden te bezoeken, of naar belangrijke kerkelijke vergaderingen te gaan. Kijk op: http://www.refdag.nl/kerkplein/kerkhistorie-met-een-knipoog/predikanten_te_paard_1_650131
Ook in verschillende oorlogen is gebruik gemaakt van paarden.
Verder werden of worden er paarden gebruikt voor de: Paardentram, Trekschuit, Paardensport, Arrenslee, Oorlog, Hippische sport. Riddergevechten.
Abaco – Berber.
Toch zijn er wereldwijd ook grote zorgen over het verdwijnen van sommige paardenrassen. Neem nu het paardenras de Abaco – Berber. Deze leven op het eiland Greet Abaco. Dat is één van de Bahama eilanden. Van dit paardenras zijn er nog maar een stuk of 15 van. Deze teruggang komt voornamelijk voor rekening van onnadenkende jagers. Sinds kort is er een speciaal reservaat voor hen ingericht waar, naar men hoopt, de kudde zich kan herstellen. De organisatie The Wild Horses of Abaco Preservation Society is er voor in het leven geroepen om dit unieke paardenras te beschermen.
http://www.levendehave.nl/kennisbank/paarden/paardengebit
Het is natuurlijk ondoenlijk om alle paardenrassen te bespreken. Voor één paard maak ik echter wel een uitzondering.
Het Przewalski – paard.
Jarenlang dacht men dat het Przewalskipaard was uitgestorven. De Russische Nikolai Michajlovitsj was ontdekkingsreiziger, cartograaf in het Russische leger, ontdekte in 1879 in Mongolië, tijdens zijn werk, een kudde wilde paarden. Echter door allerlei omstandigheden gingen de aantallen van dit ras sterk achteruit. In 1977 leefden er nog circa 300 in gevangenschap. Met 13 paarden werd er een fokprogramma opgezet. Het waren drie Nederlandse wetenschappers die in 1977 The Foundation for the Preservation and Protection of the Przewalski Horse oprichten. http://www.treemail.nl/takh/
Thans leven er over de gehele wereld circa 1500 van deze paarden. Daarvan leven er 300 in het wild. O a in Flevoland. Het Przewalskipaard is een belangrijke schakel met het oerpaard uit de oertijd. Het heeft 66 chromosomen terwijl het gedomesticeerde paard er 64 heeft. Gedomesticeerd betekend dat het dier is gewend aan omgang met mensen. Pony’ s worden ook tot paarden gerekend. Er zijn echter wel enige verschillen aan te wijzen. Ze hebben kortere benen Bovendien hebben ze een stokmaat van min 142 centimeter. Toch zijn er ook paarden die klein van stuk zijn maar toch geen pony’ s worden genoemd. Dat zijn Arabische paarden met een stokmaat van 150 centimeter. Deze worden wel tot de paarden gerekend.
Paardverzorging.
Heb je een paard dan moet je er ook goed voor kunnen zorgen. Kijk bijvoorbeeld voor paardenziektes op: http://www.1001tips.be/vrije-tijd/paarden/huidaandoeningen-bij-paarden/mok-bij-paarden.asp
Het is goed om het paard dagelijks te inspecteren of het zich in een goede welstand bevind. Heeft het geen stress? Is het onrustig? Zijn er in het lichaam bepaalde veranderingen gaande? Wacht dan niet te lang, maar vraag een deskundige op dit gebied om raad. Toen ik jaren geleden door mijn werk als postbode bij iemand op bezoek moest om de AOW uit te betalen, ging het paard dat mij kon zien vanuit de paardenstal, verschrikkelijk te keer. Ik vroeg aan de bewoners wat er met het paard aan de hand was. Wat bleek: s’ Nachts hadden dieven geprobeerd het paard te stelen. Dat was echter niet gelukt omdat het paard zich heftig verzette tegen de indringers. Door het lawaai werden ook de bewoners op tijd gewekt.
Een paar algemene zintuigen van een paard.
De zintuigen van het paard. De in het wild levend paard is zich zeer goed bewust wat er in zijn omgeving gebeurd. Door de stand van zijn ogen aan de zijkant van het hoofd kan het in een ronde cirkel driekwart daarvan zien wat erin zijn omgeving gebeurd. Door het hoofd iets te wenden overlapt het ook de resterende kwart. Naast de ogen van een paard zijn ook de oren van groot belang. Deze kunnen in verschillende standen worden bewogen. Dit naar gelang waar het geluid vandaan komt. Ook praten ze met elkaar. In de groep gebeurt dat door zacht te brommen. Maar met hard hinniken, zoekt een paard ook wel eens contact met één uit een andere groep. Ook is de reukzin van groot belang. Direct na de geboorte duwt het moederpaard haar neus in die van het jonge veulen. Ze blazen dan hun eigen geur in de neus van de ander. Ook de snorharen zijn heel belangrijk. Hiermee kan het paard dingen waarnemen bij het grazen. Deze moet je nooit afscheren.
Het paard in de Bijbel.
Paarden komen in de Bijbel circa 140 keer voor. Doch in het land van de Bijbel, Israël, gebruikten men vrijwel geen paarden. Men bereed voornamelijk kamelen of ezels. Toch worden de paarden in de Bijbel beschreven als het symbool als dapper.
Paarden zijn in de Bijbel het symbool van moed en dapperheid. In Jozua: 6 eiste God dat de gevangen genomen paarden van de vijand werden verlamd door hen de pezen door te snijden. Dit om zo te voorkomen dat de vijand alsnog kon vluchten. Jozua gehoorzaamde hierin aan het gebod van God.
De echte raspaarden leefden in Arabië en Mesopotamië. Dat is ongeveer het gebied waar thans het huidige Irak is. Vanuit deze regio verspreiden zich de paarden naar het omliggende gebied. Vooral in Egypte waren er veel. Denk maar aan de ruitermacht van Farao in Egypte die het volk Israël bij de doortocht door de Schelfzee. Kijk voor deze geschiedenis op: http://hennepe.jouwweb.nl/de-eerste-luchtaanval-op-egypte. Later had ook koning Salomo van het joodse volk ook heel wat paarden. Het aantal paarden wat hij bezat is onbekend, maar wel had hij circa 12.000 ruiters te beschikking en circa 14.000 wagens.
In het Bijbelboek Job hoofdstuk 39 vanaf vs. 19 zegt God tegen Job: Geef jij het paard zijn kracht? Bekleed jij zijn nek met welige manen? Laat jij hem voorwaarts springen als een sprinkhaan, terwijl zijn geweldige briesen angst aanjaagt? Van vreugde schraapt hij de grond in het dal, fier rukt hij uit, de strijd tegemoet. Hij spot het gevaar, niets maakt hem bang, hij deinst niet terug voor het zwaard. Pijlen schieten hem voorbij, speren flitsen langs hem heen. Driftig stampend woelt hij de grond om, onbeteugelbaar wanneer de hoorn schalt. Bij elke stoot van de trompet roept hij ‘Aaah.’ - Hij ruikt de oorlog van verre. Hoort het getier van de aanvoerder, de kreten.
God zegt hier eigenlijk dat Hij het paard heeft gemaakt. En niemand anders. In het laatste Bijbelboek, Openbaring 6 en verder volgt de Apocalyps.
http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Openbaring+6&id18=1&l=nl&set=10 In dit gedeelte komen vier paarden voor.
Christus komt terug om zijn kerk te halen. Dat zal gebeuren in een wereld die zal zijn gehuld in geweld.
Gebruikte literatuur:
Gedrag van het paard. Daniël Mills en Kathtryn Nankervis. Trion Uitgeverij Baarn.
Wilde paarden uit de hele wereld, Moira C. Harris. Uitgeverij Veltman, Utrecht.
Het Paarden Handboek, Judith Draper, Uitgeverij Veltman, Utrecht.
De Bijbel.
Een goed doel: http://www.lishartel.nl/
Geiten.
Een door mij getekende geit.
De geit vind ik één van de mooiste dieren in ons land. Sinds enige tijd drinken wij ook de melk van dit dier. Wij vinden geitenmelk lekkerder dan koeienmelk Het is veel zachter en romiger van smaak. En de geitensmeerkaas, ook zacht en romig, is zo uit de koelkast goed smeerbaar. Toch maar eens dit mooie dier wat nader gaan bekijken lijkt mij allerzins de moeite waard. De oorsprong van de wilde geit ligt in het Voor – Azië. Dat is uit rond 7 duizend jaar voor de geboorte van Christus. Dat waren de Schroefhoorngeit, de Bezoargeit, en de Priscageit.
In Nederland kennen we enkele geregistreerde rassen. Dat zijn de witte geit, de Nederlandse Toggenburgergeit, de Nederlandse Bonte geit en de Nederlandse Boergeit. Uiteindelijk zijn er nog wel meer soorten geiten in Nederland. Zoals de Hertengeit, de Wallische geit en de Alpine geit.
Er valt heel veel te over geiten te vertellen. Ik wist het niet, maar over de gehele wereld wordt er meer geitenmelk gedronken dan koeienmelk. Geitenmelk is heel gezond. Een geitgemiddeld 2 tot 3 liter melk per dag. Maar er zijn er ook die meer geven. Er zijn geiten die melk geven als ze nog tien jaar of ouder zijn.
De voedingswaarde van 100 gram melk is: circa 65 kcal, water circa 90 gram, vet nog geen 4 gram, koolhydraten circa 4 gram en eiwitten circa 3,5 gram.
Een geit heeft vier magen. Die bestaan uit drie zogenaamde voormagen. Dat zijn de Pens, de Netmaag en de Boekmaag en de echte maag. Een half uur na het eten gaat de geit herkauwen. Waarna het in de echte maag, de Lebmaag komt.
Als een geit gedekt wil worden geeft ze dat aan door voortdurend te mekkeren. Ook kan men dat zien door de hand op de rug te leggen. Als ze weg springt, is ze niet dekbaar. Maar als ze blijft staan is ze dat wel. Nadat ze door de bok gedekt is duurt het circa 150 dagen voordat de jongen worden geboren. Na de geboorte is het van groot belang dat het lammetje de eerste biestemelk krijgt te drinken. In deze melk zitten de belangrijke stoffen die een jong geitje nodig heeft.
Geiten zijn echte kuddedieren. Ze zijn heel sociaal naar elkaar toe. Eén geit houdt niet goed voor het dier. Vooral als het uit een kudde komt. Het zal zeer waarschijnlijk last van heimwee krijgen. Het gezichtsvermogen en het gehoor is zeer goed. Geiten zijn zeer intelligent. Ze leren heel gauw iets. En wat ze eenmaal hebben geleerd vergeten ze nooit meer. Ook het uitbreken uit de wei niet. Zorg dus voor een goede afrastering. Een geit is in staat om een meter hoog te springen.
De Nederlandse geitenveestapel is nog steeds groeiende. Toch zijn er geitenrassen in de wereld die met uitsterven worden bedreigd.
Op de Rode Lijst.
De schroefhoorngeit leeft in het midden en hooggebergte van Kasjmir, Turkmenistan, Afghanistan, Oezbekistan en Tadzjikistan. Deze worden ernstig bedreigd door de felle jacht om de horens en het vlees. Dit geld eveneens voor de Bezoargeit.
De Takingeit leeft voornamelijk oostelijk van het Himalaya gebergte van Tibet tot in het zuidwesten van China. Hij verblijft meestal op een hoogte van 1000 tot 4000 meter hoogte.
Thargeiten
Tussen de geit en het schaap staat de Thargeit. Die bestaat uit drie soorten Thargeiten, die ook nog eens in drie verschillend gebieden voorkomen. De Arabische Thargeit is daarvan het meest bedreigde ras. Dit is een holhoornige die voorkomt in de droge streken van het Hadjargebergte in Oman en in de Verenigde Arabische Emiraten. Hier zijn er nog maar circa 2000 van. Dat komt vooral door overbejaging op deze fraaie en vredig levende dieren. Hoog tijd dat er een grootschalig fokprogramma komt.
Steenbok.
Steenbokken vallen onder het geslacht van de geiten. De Nubische steenbok leeft in de rotsgebergten van Eritrea, Sudan en Israël. In de Arabische gebieden wordt er zeer veel op gejaagd. Ondersoort van dit ras is de Ethiopische steenbok. Deze wordt zeer ernstig bedreigd in zijn bestaan.
De Alpensteenbok.
De Alpensteenbok is gelukkig van de ondergang gered dank zij het ingrijpen van de koning van Piemont – Sardinië, Victor Emanuel de 2e Hij leefde van 11 – 11 – 1869 ( Napels), 28 – 12 - 1947) (Alexandrië). Op deze dieren is al vanaf de vroege middeleeuwen jacht gemaakt vanwege een bijgeloof. Men dacht dat er van de horens en de beenderen er een kracht van uit ging. Door een lang fokprogramma leven er thans ruim 30.000 in het Alpengebied.
Kijk hier voor een adembenemde film over een gevecht van een Alpensteenbok met een grote roofvogel:
https://www.youtube.com/watch?v=xcTkA0nFCZ0https://www.youtube.com/watch?v=xcTkA0nFCZ0
Interessante links.
http://www.bloggen.be/Allesovergeiten/
http://www.natuurlijkerleven.nl/natuurlijk-dierenhouden/natuurlijker-geiten-houden
Verwant aan de geit zijn ook de Gems en de Antiloop.
In het Oude Testament van de Bijbel komt het woordje geit 24 keer voor. Het woord geitenbok 31 keer. En geitenbokje negen keer. Acht keer geitenhaar en één keer geitenmelk. In het Nieuwe Testament slechts één keer geitenbokje en één keer geitenvel. Het hebben van geiten was een hele belangrijke voedselbron. Maar een geitenbokje werd ook meestal gebraden als iemand heel hoog bezoek kreeg.
http://www.statenvertaling.net/concordantie/g/1578-1.html
Gideon en zijn medestrijders, 300 honderd, blazen op de Ramshoorn. Dat geluid wordt vele malen door de bergwanden weerkaatst.
Door het verschrikkelijke lawaai en de vele fakkels bewerkt God een verschrikkelijke paniek bij het vijandelijke leger van 150. 000 tellende Midianieten.
Een illustratie van J.H.Isings.
Klik hier voor het verhalen van Gideon .
Gideon geroepen. Het offer van het geitenbokje.
http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Rechters+6&id18=1&l=nl&set=10
Gideon verslaat de Midianieten.
http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Rechters+7&id18=1&l=nl&set=10
Literatuur Geiten, Landleven. Door Hans L. Schippers, Roodbont Uitgeverij te Zutphen.
Bedreigde dieren. Willi Dolder * Ursula Dolder – Pippke. Uitgeverij Deul & Spanjaard, Groningen.
Concordantie op de Bijbel.
Paraphrase boek Rechters. Door J. Meester. Uit: Wever, Franeker.
60 Bijbelplaten. Wolf Meesters. Uitgave de Vuurbaak, Barneveld.
Muizen.
De muis. Wie rilt er niet bij de wetenschap dat er ergens in je huis een muis rondzwerft? Vooral de leden van het vrouwelijk geslacht hebben het er niet op. Maar ook mannen moeten er niets van hebben. Je moet ze vooral niet in de volière van je vogels hebben. Hun urine is het voer is funest voor de vogels. Maar ook in huis kunnen ze veel schade aanrichten door aan allerlei kabels te knagen. Dat knagen betekend niet dat ze honger hebben hoor. De tanden van een muis groeien door. Door op bepaalde voorwerpen te knagen worden de tanden bijgeslepen.
Toch de muis maar eens nader bekijken.. Hoeveel soorten bestaan er eigenlijk? Ik tel er zo al een hele hoop. Dat zijn: de Huismuis, Dwergmuis, Woelmuis, Springmuis, Brandmuis, Geelbalbosmuis, Bosmuis, Waterspitsmuis, Bosspitsmuis, Bergspitsmuis, Hazelmuis, Aardmuis, Slaapmuis etc. etc. etc. Muizen zijn enigszins verwant aan de Rat. Ik ga ze niet allemaal uitspitten hoor, maar beperk mij tot de gewone muis zoals die in onze huizen etc. voorkomen.
Als je merkt dat er behoorlijk aan je oude boeken of andere waardevolle papieren spullenwordt geknaagt ga dan maar op zoek naar een muizennest. Papier versnipperen ze helemaal. Dit vermengen ze met stukjes gras of textiel materiaal voor een nest.
Ik beperk mij tot de Huismuis. Deze behoort niet tot een bedreigde diersoort. In de natuur wordt de Huismuis circa 18 maanden oud. Hun loopgebied in de natuur bedraagt maximaal 350 a 400² meter. Hun voedsel bestaat uit granen en zaden. Ook vangen ze wel eens insecten of larven. Ze planten zich voort vanaf maart tot september. De draagtijd is circa 20 dagen. Een worp heeft maximaal 9 jongen. Normaal is het circa 6. Deze jongen zijn na 2 maanden al weer geslachtsrijp. Een wijfje kan wel vijf tot zes keer per jaar werpen. Huismuizen die in woningen leven worden doorgaans ouder dan 18 maanden. Dat komt omdat die tijdens de winter een goed onderkomen hebben. Huismuizen kunnen grote schade aanbrengen aan onze gezondheid. Men dient grote aandacht te schenken aan een goede hygiëne. Het zijn behoorlijke ziekten overbrengers. Te denken valt aan paratyfus .In zeldzame gevallen kan dat salmonella en de ziekte van Weil zijn. Men doet er verstandig aan om geen voedselresten te laten liggen in welk vertrek van uw woning dan ook. Ook verpakt voedsel moet men vooral niet in een voorraadkast op de zolder of slaapkamer bewaren. Huismuizen komen zelf voor in (vlees)koelcellen. De huismuis verspreid een muffe geur. Ook laat hij sporen van ontlasting en urine achter.
Kijk maar eens op het volgende filmpje: http://www.youtube.com/watch?v=48Kkp8APD30
In de Bijbel wordt er gesproken over onreine dieren, waaronder ook de muizen worden gerekend.
Leviticus 11: 29, 30, 31.32.
29. Van de kruipende dieren gelden de volgende voor jullie als onrein: blindmuizen, ratten en muizen, de verschillende soorten padden,
30. gekko’s, varanen, hagedissen, skinken en kameleons.
31. Deze kruipende dieren gelden voor jullie als onrein. Wie het kadaver ervan aanraakt, is tot de avond onrein,
32. en alles waarop het kadaver van zo’n dier wordt aangetroffen, is ook onrein.
Jesaja 66 : 17.
Zij die zich wijden en reinigen
om zich naar de tuinen te begeven,
iemand uit de kring achterna,
en zij die vlees van zwijnen en muizen
of ander onrein gedierte eten,
samen zullen zij ten onder gaan – spreekt de HEER.
Literatuur:
Europese zoogdieren, Peter Twisk, Annemarie van Diepenbeek, Jan Piet Bakker. KNNV uitgeverij, Zeist.
Reader Digest, Zoogdieren. Uitgeverijen in Amsterdam en Brussel.
http://www.biblija.net/biblija.cgi?l=nl
De vos.
De vos. Een tekening van mij. Foto: Matthijs van de Haar.
Wie kent niet het verhaal dat gaat over Reinaert de Vos? Al ken je het (nog) niet zelf, toch zul je er wel eens van hebben gehoord. In het kort komt het hierop neer: Bij koning Nobel komen verschillende dieren van het bos hun beklag doen over de gemene streken van de vos Reinaert. Reinaert wordt schuldig verklaart. Maar op een meesterlijke slimme manier weet hij echter te ontkomen. Verschillende andere dieren speelt hij tegen elkaar uit of worden in de maling genomen. Koning Nobel wordt daar heel kwaad over en wil Reinaert gevangen nemen en ter dood brengen. Maar Reinaert de Vos is hem met zijn sluwheid voor en vlucht het bos in.
Het middeleeuws verhaal is vermoedelijk geschreven door ene Willem van Hulst, maar tegenwoordig wordt ook Willem Corthals van Boudele genoemd. In het verhaal worden verschillende personen uit de toenmalige samenleving op de korrel genomen. Er zijn tal van satirische verwijzingen naar de adel en de geestelijkheid uit die dagen.
De vos behoort tot de hondachtigen. Maar in zijn gedrag is hij geen hond. Onder de groep hondachtigen vallen ook de wolf en jakhalzen. De laatsten leven meestal in groepsverband. Maar een vos treed meestal alleen op. Er zijn wel eens mensen die de vos als huisdier hadden. Maar dat liep op een teleurstelling uit. Een vos laat zich echt niet africhten. Hij gaat gewoon zijn eigen gang. In ons land behoort hij tot de grootste roofdieren.
De mannetjesvos is een rekel en een vrouwtjesvos een moervos. De vos is een zoogdier. Ze leven in een vossenburcht met verschillende uitgangen. Soms is dat een verlaten konijnenhol. Het komt ook wel voor dat de vossenburcht gedeeld wordt met andere bewoners, onder meer de Das. Ook gebeurd het wel eens gedeeld wordt met andere dieren, zoals de bunzing, konijnen en muizen. Muizen en konijnen zijn in wezen prooidieren voor de vos. Maar een vos haalt zijn prooi altijd van ver. Raar, maar waar.
De voortplanting van de vos begint in de bronsttijd. Die begint in Nederland omstreeks januari. Dit naar gelang of het een zachte of strenge winter is. Is de winter streng dan is de bronsttijd later. De vrouwtjes maken aan de rekels duidelijk dat ze bronstig zijn door een hele sterke urinelucht te verspreiden. Is een vrouwtjesvos eenmaal bevrucht, dus zwanger is, dan begint ze met het klaar maken van het nest. De haren van haar buik vallen uit. Daardoor komen de tepels bloot te liggen. Dit vergemakkelijkt het drinken van de jongen. Een vossenjong kijkt toe hoe een moervos een prooi vangt. Dat zal zijn jachtinstinct versterken zodat hij het later ook zo doet. Een vos die in het kippenhok komt dood meer dan de bedoeling is. Dat komt waarschijnlijk omdat zijn instinct niet is voorbereid op zo’ n groot aanbod van voedsel. Ook is zo’ n fladderende groep kippen voor hem vreemd en denk hij dat hij wordt aangevallen. Hij bijt dan in het wild om zich heen waardoor er heel veel kippen sneuvelen. Dit heeft in de loop der eeuwen de vos een slechte naam bezorgd. Belangrijk is wel dat er niet teveel vossen komen omdat er dan de kans is dat er dan de hondsdolheid weer de kop op steekt.
De Poolvos.
De Poolvos komt voornamelijk voor in Europese toendragebieden. Dat is boven de bomengrens in Scandinavië en IJsland. Hij leeft van kleine zoogdieren, bessen paddenstoelen, vis en eieren. Het teveel aan prooi begraaft hij voor later.
De Woestijnvos.
De woestijnvos, ook wel fennek genoemd, heeft een stel oren , die groter zijn dan zijn kop. Deze zijn doorlopen met tal van bloedvaten. Hij is de kleinste van alle vossensoorten. Hij kan aan het ruisen van het woestijnzand horen waar zich een prooi in de vorm van een rat, hagedis of een ander dier bevindt. Het ruisen van het zand wordt dan namelijk op een bepaalde plek verstoord. Ook spoort hij zo prooien op die onder het zand zitten. Zijn oren zijn een bepaald soort sonarontvangers dus. Zijn poten zijn behaart omdat overdag het zand heel heet is. En met de zachte kussentjes onder de poten kan hij heel zacht zijn vijanden besluipen. Om zijn prooi te bespeuren heeft hij ook goede ogen nodig. Het zijn in wezen echte nachtogen. Dat komt enigszins overeen met de ogen van een kat. Omdat een woestijnvos vooral een vleeseter is heeft hij scheur en knipkiezen.
In de Bijbel kom ik in het Oude Testament, van de nieuwe vertaling, de naam vos of vossen 3 keer tegen.
Dat is in:
Rechteren 15 : 1 - 5.
1 Niet lang daarna, in de tijd van de tarweoogst, wilde Simson zijn vrouw een bezoek brengen. Hij had een geitenbokje voor haar meegenomen. ‘Ik wil graag mijn vrouw bezoeken in haar eigen vertrek,’ zei hij, maar haar vader weigerde hem de toegang. 2 ‘Ik was er vast van overtuigd dat je niets meer van haar wilde weten,’ zei hij. ‘Daarom heb ik haar aan een ander gegeven. Maar haar jongere zuster is nog mooier dan zij. Waarom zou je die niet nemen in haar plaats?’ 3 Toen zei Simson: ‘Ik zal ze krijgen, die Filistijnen. En deze keer valt mij niets te verwijten!’ 4 Hij ging weg, ving driehonderd vossen en legde fakkels klaar. De vossen bond hij twee aan twee met de staarten aan elkaar, steeds met een fakkel ertussen. 5 Toen stak hij de fakkels aan en stuurde de vossen de korenvelden van de Filistijnen in. Zo stak hij alles in brand, niet alleen de korenschoven en het koren dat nog op de akker stond, maar ook de wijngaarden en de olijfgaarden.
Hooglied 2 : 15.
Klaagliederen 5 : 18
In het Nieuwe Testament komt de naam vos of vossen 3 maal voor.
Mattheus 8 : 20.
Lucas 9 :58.
Lucas 13 : 32.
Er waren altijd mensen bij Jezus. Altijd handen die naar Hem uitstaken. Altijd handen die smeekten om troost, bemoediging, genezing. Jezus had nooit rust. Jezus had geen achturige werkdag. Zijn werkdag was 24 uur. Toch ging hij door. Daarvoor is Zijn Middelaarswerk te belangrijk. En dan komt ineens dat geweldige dreigement van Herodes in Lucas 13 : 32. Daar zegt Jezus, nadat een paar farizeeën Jezus hadden gewaarschuwd dat Herodes Jezus wilde doden: ‘Zeg tegen die vos. ‘Let op, ik drijf demonen uit en vandaag en morgen genees ik mensen., en op de derde dag bereik ik de voltooiing. Jezus is niet tegen te houden. Zelfs door Herodes niet.
Jeruzalem, Jeruzalem, dat de profeten doodt, en stenigt wie naar haar toe zijn gestuurd! Hoe vaak heb ik je kinderen niet bijeen willen brengen zoals een hen haar kuikens onder haar vleugels hoedt, maar jullie hebben het niet gewild.
Literatuur:
Europese zoogdieren, Peter Twisk, Annemarie van Diepenbeek, Jan Piet Bekker. K.N.N.V. Uitgeverij Zeist.
Roofdieren. Steve Parker. National Geographic.
Dierlijk instinct. Reader Digest.
De vossen hebben holen.... Rien Poortvliet.
http://www.youtube.com/watch?v=lnXzO3NqytM
http://www.youtube.com/watch?v=0sve0-SD64U
http://www.youtube.com/watch?v=ni1BgSmN3Jc
De Bij.
Een honingbij bij ons in de voortuin. Foto Egbert van de Haar.
Bijen.
Bijen blijven boeien. Bijen produceren honing. Dat weten we al. Maar zo eenvoudig is het niet hoor. Het bijenvolkje zit best ingewikkeld in elkaar. Bijen komen van oorsprong voor in Europa en Afrika. Maar hebben zich over de hele wereld verspreid. Alleen in de koude gebieden, de poolgebieden, en daar waar geen bloemen bloeien, in de woestijnen, komen ze niet voor. Bijen zijn hele belangrijke insecten in de natuur. Ze spelen een grote rol in de bestuiving om het stuifmeel over te brengen van de ene bloem op de andere. Dat is van groot belang van het voort bestaan van diverse planten. Als er geen bijen meer zouden zijn zouden er veel minder planten zijn. Naast de bij speelt ook de wind een grote rol in de bestuiving van planten. Maar we beperken ons tot de bijen. Bijen zijn niet alleen belangrijk bij de bestuiving van planten, maar ze zorgen er ook voor dat er honing komt. En honing is ook heel lekker en gezond. Er zijn wereldwijd circa 20.000 verschillende soorten bijen. Alleen al in Nederland en België zijn er zo’ n 300 soorten. In de natuur maken bijen een nest in een holle boom of in een rotsspleet. Bij het bouwen van een nest maken ze gebruik van hars of gom. Ook gebruiken ze de kleverige stoffen van de knoppen van bomen en struiken. Daar maken ze een soort stopverf van. Dat noemen we Propolis. Deze Propolis wordt ook wel gebruikt als medicijn. Bij voorbeeld als een anti – biotica etc. en schimmelziekten. Hoe ontstaat zo’ n bijenvolkje? Als het de tijd is dat de Koningin moet paren dan vliegt ze het nest uit. Ze spuit dan de Koninginnestof de lucht in. De Darren, dat zijn de mannetjesbijen, ruiken dat en vliegen haar achterna. In de lucht wordt de Koningin door meerdere mannetjes bevrucht. Deze bevruchting is voldoende voor de rest van haar leven. Dat is circa vijf jaar. Na de bevruchting sterven de Darren. Het gaat allemaal wel heel snel. De gelegde eitjes komen na drie dagen uit. Dan zijn het larfjes. Deze worden verzorgd door de werkbijen. Nadat de larfjes een paar keer van gedaante zijn verwisseld zijn ze drie weken werkbijen. Dat is een werkster. Daarna worden ze een haalbij. Een haalbij haalt de nectar uit de bloemen. Daarna sterft zij. Een honingbij leeft dus maar heel kort. Werkbijen die in het najaar worden geboren kunnen overwinteren.
Een bijennest is niet vies van binnen. Zo gauw ze de eerste keer uitvliegen, maken ze een reinigingsvlucht. Al die poepjes die ze heeft opgespaard in haar lichaam gaan er dan uit. Dat noemen ze een reinigingsvlucht. Als een haalbij nectar heeft gevonden neemt ze dat mee naar het nest. In het donkere nest maakt ze een rondedansje. Er zijn twee dansjes. Een rondedans en een kwispeldans. Zo’ n dansje doen ze een aantal keren. Daaraan kunnen de andere bijen met hun voelsprieten voelen waar ze de honing kunnen vinden. Ook de stand van de zon en de geur van de bloemen geven ze door.
De nectar die ze uit de bloemen halen geven ze door aan de huisbij of werkbij. Die neemt het op in haar klieren of maag. Op deze manier komen er enzymen bij. Vervolgens geeft een huisbij het door aan een andere huisbij daarbij gebeurd hetzelfde. Tijdens dat doorgeven verdampt het water in de nectar. De honing wordt daardoor steeds stroperiger. De laatste huisbij stopt het dan in een gaatje in de raat. In zo’ n raat zitten een heleboel gaatjes. Als zo’ n gaatje vol zit dekt de huisbij het af met bijenwas.
Als zo’ n raat in een bijenkast vol zit wordt hij door de iemker er uit gehaald. Met een ontzegelvork wordt dan de bijenwas er af gehaald. De raat gaat dan in een honingslinger. Dat is een soort centrifuge. Door het draaien wordt de honing er uit geslingerd en komt onderin de centrifuge terecht. Met een kraantje kan men de honing zo in een potje laten lopen. Sommige iemkers geven de bijen als dank een beetje suikerwater.
Film over de bijen.
Een mooie film over de bijen.
http://www.youtube.com/watch?v=9ycEKrTQXaA
Film over de honing.
http://www.youtube.com/watch?v=WMEAiUeU-zY
In de Bijbel wordt maar een aantal keren gesproken over bijen. Meestal gaat het dan over een zwerm bijen als een verschijning. Daar tegenover wordt er op tientallen plaatsen in de Bijbel gesproken over honing, honingdauw, honingkoek, honingraat en honingzeem. Nu past honingdauw niet in dit rijtje. In het Nieuwe testament vind ik het woordje honing vier keer.
In Exodus 3: 8, 17 en 13:5 krijgt Mozes de opdracht dat hij naar Egypte moet gaan om het volk van God uit dat slavenhuis moet leiden naar het land Kanaän. Dat land zal dan overvloeien van melk en honing. Die belofte doet God in Exodus 3 twee keer. In Exodus 3: 8 en vers 17. In Exodus wordt die belofte nogmaals gedaan als God het volk Israëls heeft uitgeleid uit Egypte. In Numeri 13:27, als het volk tientallen jaren heeft rondgezworven in de woestijn, en op het punt staat het beloofde land in te gaan, dan melden de verspieders die Mozes in opdracht van God had uitgezonden, dat het land inderdaad een land was van melk en honing.
In Rechters 14 staat het bekende verhaal van Simson die een leeuw dood. Enige tijd later kwam hij met zijn ouders er weer langs. Simson ging kijken naar de dode leeuw. Dat had hij niet mogen doen want hij was een nazareër. En iemand die nazareër is mocht niet naar iets kijken wat dood was. Laat staan aanraken. Simson deed dat toch. Hij vond honing in de dode leeuw. Ook gaf hij wat van de honing aan zijn ouders zonder te vertellen waar hij die vandaan had.
Honing heeft in de Bijbel ook een diepere betekenis. Honing is aangenaam zoet in de mond. In de psalmen wordt vaak honing aangehaald. In psalm 19: 10 en 11 zingt de dichter dat de voorschriften die de Here God heeft gegeven begeerlijker zijn dan fijn goud in overvloed en zoeter zijn dan honing vers uit de raat. Psalm 119 vers 103: Hoe zoet zijn Uw woorden voor mijn verhemelte, zoeter dan honing voor mijn mond. De psalmdichter weet het heel zeker. Gods woorden zijn woorden van eeuwig leven.
Literatuur:
Spectrum Natuurencyclopedie. Uitgeverij Spectrum b v Utrecht – Antwerpen.
En wat ik zelf wist. Zie daarvoor op: http://hennepe.jouwweb.nl/kinderpagina-tiel-en-omstreken Zie; Een vreemde man in de tuin.
Concordantie op de Bijbel.
Mieren.
Mieren. Je zult ze vast wel eens hebben gezien. Misschien op het aanrecht in de keuken. Hoe raak je ze kwijt in de keuken of waar dan ook. Je kunt een stuiver of ander kopergeld neerleggen. Kopergeld gaat oxideren. Daar houden mieren niet van. Ook als je Afrikaantjes in de tuin hebt gaan de mieren er vandoor. En ook de kleine aaltjes. Maar heb je wel eens een mier bestudeerd? Hoe belangrijk zijn de mieren eigenlijk? En waarom zijn ze er? Waar leven ze van? Nou is dat niet zo één twee drie uit te leggen, want er zijn zo’ n 12.000 soorten. Alleen al in Nederland zijn er circa 50 soorten. Ik hou mij nu alleen maar aan de mier zoals wij die tegen komen in de tuin, en ik hoop het niet, in de keuken.
De gewone mier behoord tot de wespengroep van gravende wespen. Mieren leven in een gedisciplineerde orde. Ik vond in de Bijbel een prachtige beschrijving daarvan. Dat gaat over iemand die zich nergens geen zorgen over maakt. Eentje die eigenlijk best wel lui is, en de hele dag in bed ligt of rondhangt op de bank. In Spreuken 6 staat ongeveer dit: Ga nou eens naar de mieren, luiaard, kijk hoe ze werken en word wijs. Ze hebben geen leider, geen aanvoerder, en geen koning. In de zomer halen ze het voedsel binnen, Ze leggen in de zomer een grote voorraad aan om in de winter te kunnen overleven. Oogsten doen ze in de zomer.
Wauw, dat is me even wat! Mieren die voedsel voorraden aanleggen voor de winter. Hoe ze dat doen? Ook in de natuur gaan insecten dood. Mieren ruimen die dan op door ze op te eten. Nou ja, opeten. Ze brengen het naar hun nest. Wanneer een mier iets heeft gevonden dan zet ze een spoor uit naar hun nest. Zo weten de andere mieren de weg naar de voedselbron. Dat kan van alles zijn. Een dode rups of vlinder. Mieren houden ook melkkoeien. Ja je leest het goed hoor. Weet je wie dat zijn? Dat zijn bladluizen. Bladluizen komen vaak voor in de tuin. Zie je een mier lopen op een plant in de tuin, dan kun je er van op aan dat er ook bladluizen opzitten. En bladluizen zijn gevaarlijk voor een plant. Met een spriet prikt de bladluis een gaatje in het blad van een plant. Daaruit haalt hij een zoete vloeistof. Dat vindt hij lekker. Maar hij heeft niet alles nodig. Via de anus komt er wat er teveel is naar buiten. Nou, dat druppeltje vocht heeft een zoetige smaak. Daar zijn mieren heel gek op. Hoe dat in zijn werk gaat? De mier tikt eventjes met zijn poot op de bladluis. En daar komt het druppeltje vocht naar buiten. Heel mooi kun je dat zien op een filmpje van de school tv beeldbank.: http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20031127_cndpclipsb28mier
Mieren kunnen nog veel meer hoor. Hij kan wel 100 meter van zijn nest vandaan. Hij vindt de weg terug via de stand van de zon. En ook via sporen die hij achter laat op de grond. Ook zijn ze geweldig sterk. Met hun kaken kunnen ze meer dan hun eigen lichaamsgewicht dragen.
Tussen hun voor en achterlijf zitten twee geribbelde plaatjes. Door die over elkaar te schuiven kunnen ze geluiden maken. Dit zijn ultrageluiden die een mens niet kan horen. Eigenlijk zijn er veel meer geluiden in onze omgeving dan een normaal horend mens kan waarnemen.
Mieren paren hoog in de lucht. Als je in juli en of in augustus meeuwen in een grote zwerm hoog in de lucht ziet vliegen dan betekend dat de mieren zijn uitgevlogen. Meeuwen lusten graag mieren. De vrouwtjes paren met de mannetjes op circa 30 a 40 hoog in de lucht. Na de paring zweeft het vrouwtje nog wat door de lucht. Waar ze terecht komt daar maakt ze een nieuw nest om te overwinteren. Het mannetje leeft nog een paar dagen op de grond, maar gaat dood.
Bladluizen zijn dus wel heel schadelijk voor de planten. Gelukkig hebben ze naast de mens ook heel veel andere natuurlijke vijanden. Mieren beschermen een bladluiskolonie hevig. Ook zorgen ze voor de veiligheid van de larven van de bladluizen. Iemand heeft het eens een keer uitgerekend als die natuurlijke vijanden, waaronder sluipwespen, graaf, wespen en lieveheer beestjes, er niet waren de gehele aarde bedekt zou zijn met een meters dikke laag bladluizen. Kortom, het leven op aarde zou onmogelijk zijn.
Als we het over de mieren hebben moeten we ook denken aan mierenzuur. Onlangs las ik in een boek dat sommige vogels waaronder kraaien ook gebruik maken van mierenzuur. Ze pulken met hun snavel wat in een mierennest. Daarop spreiden ze hun vleugels wijd over het nest. Mieren gaan tot de aanval over door zich op de veren van de aanvaller te begeven. De vogel schud of trilt vervolgens met zijn veren waarop de mieren mierenzuur afgeven. Dat was dan ook de bedoeling van de vogel. Het mierenzuur gebruikt de vogel om er de parasieten mee te bestrijden.
Kijk voor mierenzuur op: http://nl.wikipedia.org/wiki/Mierenzuur
Literatuur:
Zoogdieren, een veldgids de voor natuurliefhebber. Reader' s Digest.
Dierlijk instinct. Reader's Digest.
Europese zoogdieren, Peter Twisk, Annemarie van Diepenbeek, Jan Piet Bekker. K.N.N.V. Uitgeverij Zeist.
Concordantie op de Bijbel.
De Bijbel zelf.
Terug komend op de luiaard. Mensen kunnen veel leren van dieren. In dit geval de mier. Spreuken 6 neemt ons mee naar de mieren. Eigenlijk zegt dit gedeelte uit spreuken tegen de gemakzuchtige mens: Ga eens kijken naar de mieren, en zie eens hoe ze werken. En wordt nou eens een keertje wakker. Ga nou eens een keer aan je werk. Zorg er voor dat jij je eigen brood verdiend. En leun niet altijd op een ander. Ook moet je eens bezig gaan met jou verhouding tot God. En vraag zegen van God over jou werk. Anders is het nog tevergeefs. Onderstaande tekst kun je vinden op: http://www.online-bijbel.nl/bijbelboek/Spreuken/6/
Ga naar de mieren, luiaard,
kijk hoe ze werken en word wijs.
Ga tot de mieren, gij luiaard
Hoewel er onder hen geen leider is,
geen aanvoerder, geen koning,
halen ze in de zomer voedsel binnen,
leggen ze in de oogsttijd een voorraad aan.
Hoe lang nog, luiaard, zul je blijven slapen,
wanneer kom je uit bed ?Luiheid als ondeugd
Nog even dan? Nog even slapen, nog een beetje rusten,
een ogenblik nog blijven liggen?
Armoede overvalt je als een struikrover,
gebrek slaat je neer als een bandiet.
___________________________
___________________________
'