De dames Spiering in Tiel.

 

 

                   DE  DAMES  SPIERING  
             

EEN  VOORBEELD  VAN  DIENENDE 

 

LIEFDE.

 

                       

Johanna Judith Spiering.                                 Henriétte Wilhelmina Spiering.

Henriette Wilhelmina Spiering.                                                                                                                                         

 * 24 – 12 – 1862.  † 03 - 1921                                                                                                                                     

 

Johanna  Judith Spiering.                                                                                                                       

* 12 – 09 – 1852  † 07 – 03 – 1942.

 

 

Bij de ouderen in Tiel zijn ze een begrip. De dames Spiering.
Henriètte Wilhelmine Spiering werd geboren op 12-9-1852 en is op3-1-1921 overleden.
Johanna Judith werd geboren op 24-12-1862 en is op 7-3-1942 overleden.
Vader was jurist, en was in Tiel plaatsvervangend rechter bij de arrondissementsrechtbank te Tiel.
Moeder was Barones van Balveren, en dochter van generaal van Balveren, die op het kasteel in het Betuwse dorp Echteld woonde.
Henriètte en Judith hebben geen gemakkelijke jeugd gehad. Hun moeder stierf op 44 jarige leeftijd. En ook vader werd niet oud. Hij werd 48jaar.
De meisjes werden opgevoed door twee zusters van vaders kant. Dit was, volgens insiders, niet zo’ n mooie periode.
Toch was er een hechte familieband.
De familie Spiering was zeer vermogend, die tot stand is gekomen door verschillende erfenissen. Dat vermogen moet verbazingwekkend veel zijn geweest. Henriètte en Judith hebben dit vermogen aangewend om allerlei christelijke activiteiten te ontplooien in en buiten Tiel. Vooral Henriètte trad daarbij op de voorgrond.
Ondanks dat ze vermogend waren, leefden ze zeer sober. De enige luxe was het hebben van een auto. In 1911 is Henriètte benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau.
Het overlijden van Henriètte kwam vrij plotseling.
Om 8.30 uur s’ morgens was ze met het huispersoneel bezig met het lezen van Gods Woord. Ze had net het eerste vers van psalm 73 gelezen. “Immers is God Israels goed, dengenen die rein van hart zijn”, toen ze haar bewustzijn verloor.

U zult zich afvragen hoe het komt dat ik hierover schrijf. Nou voor mij ligt weer een ander boek. En zet u zich maar schrap, want er komt een bijzondere interessante geschiedenis waarmee u zeer zeker een groot deel van een pagina van de zaterdagbijlage kunt vullen.
Het boek is geschreven door Drs. P. L. J. Wapenaar. Het heet: H.W.S. Een voorbeeld van dienende liefde. West - Betuwse Monografieèn 12. De foto’s en omslag zijn van de Tielse fotograaf Jan Bouhuis. Prepress: Digital Prepress, Druk: Meerpaal Offset. I.S.B.N. 90-71297

                               DE  EVANGELISATIE.

 Henriètte heeft zich zeer ingezet voor de evangelisatie. Beter bekent als Eben - Haëzer. Dat is de naam van de evangelisatie vereniging.
In 1890 kreeg deze evangelisatie een erkende vorm: “Vereniging tot Evangelisatie in en ten behoeve van de Nederlandse Hervormde Kerk te Tiel”.
Ik denk hierbij aan een soort Gereformeerd Bondsachtig iets.
De financiële ondersteuning van de beide dames was zeer belangrijk. In een bestuursvergadering stelden zij dit vast op fl.1000, - . Een eventueel tekort werd door hen aangevuld. Maar hun invloed ging echter veel verder dan het financiële vlak. Hun invloed lieten zij ook gelden opdat de ingezette koers van de orthodoxe confessie gehandhaafd werd. Zij bekleden daardoor belangrijke functies in al de stichtingen die door hen werden opgericht.

Het was vooral Henriètte die op de voorgrond trad. Judith was meer de stille kracht op de achtergrond.
In 1889 werd besloten een eigen zondagsschool op te richten, naast die van de Chr. Gereformeerde kerk ( bedoeld werd de kerk van de afgescheidenen).
Henriètte vroeg in vele zaken rechtskundig advies aan haar broer Mr. F. Spiering. Die was wethouder in Tiel.

                                 KERKBOUW.

 De Vereniging tot Evangelisatie had nog geen eigen gebouw.
De dames Spiering hadden ook veel aandacht voor de huisvesting van de Vereniging.
In de vergadering van 6-8-1890 werd medegedeeld dat mej. Spiering, door aankoop, eigenaresse was geworden van een stuk grond aan de Gasthuisstraat, met de bedoeling om daar voor EIGEN REKENING een gebouw te laten plaatsen dat geschikt was voor het houden van de Zondagsschool, en andere samenkomsten.
De medecommissieleden moesten direct aan de slag. Er moest een orgel komen. En een Avondmaalstel en tafellinnen.
Henriètte, die ook vaak met H.W.S. werd aangeduid, vroeg bij het gemeentebestuur een vergunning aan om in dat gebouw openbare Godsdienstoefeningen te mogen houden. Die toestemming moest wel worden aangevraagd om dat het gebouw van de Chr. Geref. Gem. (de afgescheidenen) binnen een afstand stond van 200 ellen.
Die toestemming kreeg men maar niet zo maar, want de afgescheidenen maakten bezwaren.
B. en W. bemoeiden zich ermee. Het bleek echter dat na een onderzoek, er van hinder geen sprake was.
Op 4 november 1891 komt de gevraagde toestemming. En niet lang daarna is het gebouw geplaatst.

 

 

                                     

 

De Eben - Haëzerkerk in de Gasthuisstraat te Tiel..

 

Op 10 april 1917 doet Henriètte een belangrijke mededeling. Zij heeft namelijk besloten om tot verbouwing en vergroting van Eben-Haëzer over te gaan. Daarvoor heeft zij een aantal pakhuizen aangekocht, en tevens een woonhuis ter rechterzijde van Eben-Haëzer.
Van deze bouw is H.W.S. duidelijk de coördinator. Het gebouw Eben-Haëzer werd een begrip in Tiel.
Op 12 mei 1917 werd het nieuwe Eben-Haëzer in gebruik genomen.
Dhr van Kooy, die al jaren de voorganger was, gaf te kennen om er mee te stoppen.
H.W.S. speelde een leidende rol in het beroepingswerk. In 1909 kwam ds. Plooy uit Heeze. In 1912 nam ds. Plooy een beroep aan naar Leiden. H.W.S. neemt weer het voortouw. Na een aantal vruchteloze pogingen werd in 1913 ds. M. Haveman uit Wijnjeterp beroepen.
De laatste predikant was ds. H. van ’t Hof.

                          DE  CHRISTELIJKE  SCHOOL.

Met betrekking tot het christelijk onderwijs te Tiel, heeft Henriètte, die we voor het gemak maar H.W.S. gaan noemen, het middel van het financieel vermogen tegelijk gebruik om ook daar meer invloed te krijgen.
In 1903 besloot H.W.S. om een school te laten bouwen.
Het wordt te ingewikkeld om daar de hele geschiedenis van te vertellen. Maar uiteindelijk komt er een nieuw schoolbestuur in 1903. Dat bestond uit drie geref, en drie herv. Dominee Keizer (dezelfde die het boekje over de afscheiding in de Betuwe heeft geschreven) werd voorzitter. H.W.S. werd secretaresse en Mej. Judith Spiering werd presidente van het suppletiefonds. Dat fonds was bedoeld voor min en onvermogenden. Op 3 mei 1904 werd de nieuwe school aan de Achterweg in gebruik genomen. Het schoolgebouw bleef voorlopig eigendom van de dames Spiering. Dat heeft veel spanning en moeite gegeven. Dat heeft een aantal jaren geduurd. Van 1906 tot 1909. Toen was de rust weergekeerd. De oplossing was onder meer de oprichting van de Fundatie van Christelijke Belangen. In deze Fundatie, hoe kan het ook anders, hadden de dames Spiering wel een behoorlijke vinger in de pap.
Meer dan in de Evangelisatie heeft H.W.S. het geld gebruikt om invloed op de ontwikkeling van het christelijk onderwijs in Tiel te krijgen.
Dat christelijk onderwijs was aanvankelijk bepaald door de Gereformeerde kerk. Daarom stuurden veel orthodox Hervormden hun kinderen naar het openbare onderwijs. H.W.S. vond voor hen het christelijk onderwijs van groot belang. Daarom wilde zij een weg banen door de invloed van de Evangelisatie en of de Fundatie in het bestuur te vergroten.
Tot zover deze beknopte uiteenzetting over het christelijk onderwijs in Tiel.

                                 BETHESDA.

Het hield niet op met de dames Spiering. Met name H.W.S. Die heeft in het blad: “Onze Jonge Meisjes”, vele malen een beroep op de jonge lezeressen gedaan om in de verpleging te gaan werken. “Meer en Bosch”, in Heemstede werd regelmatig aanbevolen.
H.W.S. heeft er dan ook naar gestreefd om als laatste van de grote werken een protestants christelijk ziekenhuis in Tiel te verwezenlijken.
Het R.K. ziekenhuis “Andreas”, was in 1901 al opgericht. In 1910 volgde het ziekenhuis “Bethesda”.
Het schijnt dat, de Tielse arts, dokter Pameijer een bezoek had gebracht aan de dames Spiering. Dit was om met hen te praten over de uitbreiding van de wijkverpleging met een klein ziekenhuis.
Op 17 oktober 1910 werd de “Vereniging Christelijke Ziekenverpleging Bethesda”, opgericht, welke op 14 november 1910 de Koninklijke goedkeuring kreeg.

De dames Spiering lieten het ziekenhuis bouwen aan de Achterweg. Het bleef eigendom van de dames. De officiële opening vond plaats op 11 oktober 1910?
In 1944 werd het overgedragen aan de Fundatie Christelijke Belangen te Tiel.
Op 11 oktober 1910 werd het ziekenhuis Bethesda officieel geopend. Deze opening was van een zeer hoog geestelijk karakter. Geheel in de lijn van het denken en doen van de dames Spiering. In een openingslied komt dat sterk naar voren.

O God, zie zeegnend op ons neer
Nu w’ in de naam van onze Heer
De bede tot U richten:
“Bewaar deez’ Stichting door Uw kracht,
Laat over haar bij dag en nacht
Uw vrienlijk aanschijn lichten.
Uw woord breng’ licht en troost en kracht
Aan elk die hier Uw zegen wacht;
En ’t Huis hier thans verrezen,
Moog velen nog in later tijd,
Een woning aan uw eer gewijd
Een poort des Hemels wezen”.

 Uiteraard werden er ook vele woorden van dank gericht aan Henriètte en Judith. Deze dank werd ook vertolkt door een dameskoor:

 

 1  Juich nu, juich nu blij van harte             2  Wat Bethesda eens zal wezen
     Bij de opening van ’t gebouw,                   Voor de man, de vrouw, het kind,
     Dat aan zwakken en aan kranken               Die de hulpe in het lijden
     Spreekt van Gods genade en trouw,           In dit ziekenhuis ooit vindt
     Ja, uw liefde, Dames Spiering,                   Moge God Zijn zegen geven
     Drong om ’s Heren wil u aan,                    Dat het moede kranke hart
     Om te helpen in het lijden                          Hier genezing moge smaken
     Om de kranken bij te staan!                        Hier de troost vind’ in zijn smart.

 

    

   

3    Geve God  de Directrice                        4   Laat ons danken, laat ons juichen 
     Wijsheid, liefde, Levenskracht!                   Laat ons zijn in God verblijd,
      Zuster! Ook voor u de bede                        In dit huis gebouwd uit liefde
      Dat gij ’s Heren hulp verwacht.                  Schouwt gij Gods barmhartigheid.
      Schoon uw arbeid zwaar mag wezen      
      In uw Heiland zijt gij sterk.                        
      Liefde zal uw drijfkracht wezen                 
      Tot het rijk gezegend werk.    
                 

 

 

Nu was er in de samenleving enige vrees ontstaan dat er in Bethesda een sektegeest zou gaan heersen. Men was bang dat de mensen zouden worden bewerkt.
Maar H.W.S. liet daar geen onduidelijkheid over bestaan. Bethesda had geen eng poortje voor zieken en andere godsdienstige opvattingen. Maar zette haar deuren wijd open. Op 17 oktober werd de eerste bestuursvergadering belegd t.h.v. de dames Spiering, (St. Walburgstraat 5).
H.W.S. opent de eerste vergadering met gebed. “Zij vraagt daarin aan God om Zijn zegen te doen rusten op de hier voorgenomen arbeid, een arbeid die zeker voor een ieder der aanwezigen zwaar kan zijn, maar waarvan de zwaarste taak wel berust bij de Directie.- Doch wanneer Gods hand haar en ook de andere leden wil leiden dan zal daar moeite nog arbeid gevreesd worden”.

H.W.S. werd presidente, en Judith penningmeesteres. Men kan wel aannemen dat de beide dames zich ook hier behoorlijk hebben bezig gehouden met de bouw en de inrichting van het ziekenhuis.
Tot haar overlijden in 1921 is H.W.S. presidente geweest.
Het bestuur bestond alleen uit dames.
In de notulen komt haar zuster Judith sterker naar voren Dit ook in verband met de moeilijke financiële situatie.
H.W.S. vond niet alleen de verpleging belangrijk, maar ook de aandacht voor de patiënten. Zij vraagt dan ook aan de andere bestuursleden om toch vooral Bethesda te willen bezoeken. Niet alleen deel uit te maken van het bestuur. Maar met hart en ziel mee te willen leven met het leven van Bethesda.

De gezondheidstoestand van H.W.S. werd steeds slechter. Judith nam steeds meer taken waar voor haar zus. Op 3 januari 1921 overleed H.W.S.
De notulen van 24 februari maakten geen melding van haar overlijden. Judith opent deze vergadering, en stelt vervolgens voor om ds. Haveman te benoemen als president. En in de volgende vergadering doet zij de mededeling dat Henriètte een legaat heeft achtergelaten van fl. 150,000,-.

        

                   EVEN  EEN  PAS  OP  DE  PLAATS.

 

Wat een werkvrouwen toch, deze christenvrouwen. Maar het beeld van H.W.S. is nog niet kompleet.
Toch maak ik even een pas op de plaats.
Wat is er nu in het jaar 2004 nog over van het prachtige werk van deze christelijk bewogen dames?
Geen van de drie gebouwen staan er meer. Ze zijn alledrie, zogezegd, opgezogen door de geest van deze tijd.
Het ziekenhuis is samengegaan met het R.K. St. Andreasziekenhuis in Tiel, en het Barberaziekenhuis te Culemborg. Het heet nu ziekenhuis, “Rivierenland”.  Er is weinig christelijks meer aan.
De school is opgegaan in het, algemeen christelijk onderwijs.
En de kerk? Ach, helaas, ook geïnfiltreerd met de vrijzinnigheidtheologie. Leegloop dus.

De Gereformeerde kerk(Vrijgemaakt) huurde het kerkgebouw wel eens voor het houden van kerkdiensten tijdens kerst, of met trouwgelegenheden. Ook heeft ze een tijdje de kleine bijzaaltjes gehuurd voor het houden van catechisaties, en dergelijke.
Ook andere kerkelijke instanties maakten wel eens gebruik van het kerkgebouw.
Zelfs het G.P.V. huurde wel eens een zaal van het vergadercentrum “Ons huis”. Dat behoorde bij het gehele gebouwencomplex. De heren P. Jongeling en J. P. de Vries hebben er wel eens gesproken.
In 1980 werd het gehele complex te koop aangeboden. De Gereformeerde kerk (Vrijgemaakt) heeft toen een bod gedaan op het kerkgebouw en de kleine bijzalen, van fl.150,000.-Uiteindelijk werd, door de curatoren van de Fundatie, besloten het gehele complex te
verkopen aan de projectontwikkelaar Vahstal, voor de lieve som van fl.650,000.-
Op dit besluit kwam vanuit de samenleving veel kritiek.
Ds van ’t Hof betreurde wel, in de Tielsche Courant, het een en ander. Maar vond dat het echt niet anders kon. Dit was volgens hem de enige mogelijkheid.
Ondergetekende heeft daar fel op gereageerd in een ingezonden stuk in het genoemde blad. Er was immers wel een kerkelijke gegadigde?
Een paar weken later deed de vrijgemaakt, Geref. Journalist, Peter van de Ros  het nog eens dunnetjes over met een groot artikel in het genoemde blad. Dit alles heeft heel veel los gemaakt in de samenleving. Het - geen voor de Geref. Kerk (Vrijgemaakt) positieve gevolgen heeft gehad. Maar dat is weer een ander verhaal.

 

Kijk voor het ingezonden stuk op: http://hennepe.jouwweb.nl/ingezonden-stukken-pers  bij Eben - Haëzerkerk te Tiel.

                        ACTIVITEITEN  BUITEN  TIEL.

Ja, het houdt niet op met de activiteiten van H.W.S.
Zo omstreeks 1890 is zij lid geworden van Union. Een vereniging ter behartiging van de belangen voor jonge meisjes.
Vanuit deze vereniging werd in 1893 de Nederlandse Meisjes Bond opgericht. Van deze Bond werd zij de eerste presidente. Dat is zij tot 1911 geweest. De bond gaf ook een blad uit. H.W.S. was de hoofdredactie.
Vanuit dezelfde meisjesbond werd op initiatief van H.W.S. en mevrouw van Riemsdijk - van der Leeuw in 1902 de “Vereniging Zusterhulp”, opgericht. Deze vereniging heeft op advies van H.W.S. een rusthuis opgericht. Dat werd het tehuis “Moria”, te Nunspeet.
In een gedenkboek bij het vijftigjarig bestaan van de vereniging “Zusterhulp”, wordt vermeld dat men van H.W.S. ontvangen had 1,1/4 bunder grond te Nunspeet aan de Elspeterweg.
In 1906 is het huis “Moria”, klaar. De gedenksteen vermeldt:

                                              

 

                                                MORIA
                                       Gedenksteen gelegd
                                                  door
                                      H.W.S. Pres. e N.M.B.
                                            21 sep. 1905.

 

Een gedeelte van haar toespraak komt heel mooi getekend in een zaal te hangen. 
Het luid als volgt:

 

                                                  MORIA
                                      Zusterhulp’ s  Rusthuis
                                            Dit huis werd
                                        Van God gebeden
                                        Door God gegeven
                                        Aan God gewijd.

Rondom Jeruzalem zijn bergen, alzo is de Heer rondom degenen, die Hem vrezen.
Rondom Moria zijn heuvelen, alzoo omringe de Heer met Zijne goedertieren zorgen diegenen die in dit huis zijn opgenomen ter verpleging.
 
                                                   H.W.S.

 H.W.S. was ook actief in de Nederlandse Christen Vrouwen Geheel- Onthouders Unie. In deze Unie is zij actief als penningmeesteres. Voor deze Unie heeft zij een boek uit het Frans vertaald. “Dienende Liefde”.
H.W.S. heeft zich. om zo te zeggen, prominent op het nationaal terrein bewogen. Met heel veel geestdrift heeft ze leidinggevend meegewerkt in de beweging van christenvrouwen.
Het gehele werk werd bij Henriètte bepaald door een onwankelbaar en rotsvast geloof in Christus. Zij was duidelijk een kind van het Reveil.

 

                                ALS  SCHRIJFSTER.

 En dan denk je dat dit het allemaal wel was wat H.W.S. heeft gedaan. Maar nee hoor. H.W.S. heeft veel, heel veel geschreven. En dan deed zij het met pen en inkt.
Heel bekend van haar is het Bijbels dagboek. Dat wordt volgens mijn bron nog steeds her drukt. Een liederenbundel, en scheurkalenderteksten, en heel veel boeken.  Voor verdere informatie kunt u uiteraard terecht bij het Streekarchief te Tiel. Er is wel een straat genoemd naar Mr. Spiering. Maar niet naar H.W.S. Die had er volgens mij er ook wel recht op gehad. Maar ja, die politiek he? Broertje lief was wethouder.
Twee keer is H.W.S. bij de koningin moeder op bezoek geweest.
Hoewel ze tot de adel behoorden hebben ze daar weinig contact mee gehad.

Egbert van de Haar, Tiel.

Maak jouw eigen website met JouwWeb