Geref. Onderwijs Tiel.

 

Gereformeerd Onderwijs en de overgang naar het algemeen christelijk onderwijs.

Omdat men vond dat de kinderen van de kerk schoolonderwijs moesten volgen overeenkomend met de leer der kerk, besloot men in circa 1853 een schoolvereniging op te richten.

We maken even een pas op de plaats.

Ongeveer tijdens de pas geïnstitueerde kerk, met een eigen predikant, werden plannen ontworpen voor een eigen school. Men stond al voor zoveel onkosten. Zo’n kleine gemeente. Was dat niet een beetje teveel? Was dat niet onverantwoord? Was dat niet wat veel lef hebben?

Nee, dit was niet verkeerd. Dit was de weg van geloof.

Onder de initiatiefnemers vinden we de namen van ds. H.A. Vos. J. Pijsel, E.D.J. de Jongh, H.C. Schmitz, H.J. Lijsen en L. van Andel. Allemaal plaatselijke namen uit de Afscheiding. Mensen van het eerste uur. Op 30 september 1856 werd toestemming gevraagd. En op 21 januari 1858 ontving men de toestemming. Op 10 augustus 1858 kon de school worden geopend. De naam werd, “School voor Christelijk Wetenschappelijk Onderwijs”. Een heel gewichtige naam dus. Het aantal leerlingen bedroeg 24.

                                                      

Daarvoor werd voor fl. 2200,- een pand aangekocht in de Agnietenstraat 19.

Drs. P.L.J. Wapenaar vermeld in zijn lezenswaardig boekje over ‘De geschiedenis van 150 jaar protestants christelijk onderwijs in Tiel’ dat op de eerste vergadering van juli 1856 deze zes mannen geknield de Here God daarom hadden gebeden en gesmeekt. De heer H.C. Schmitz ging in dat smeekgebed voor.

Waarom gereformeerd onderwijs in Tiel?

We moeten daarom kijken naar de kerkelijke situatie in Tiel. Op de openbare scholen werd ook Godsdienstonderwijs gegeven. Maar dat gebeurde dikwijls door predikanten van de sterk vrijzinnig Hervormde kerk. Ook de leerkrachten waren niet altijd even betrouwbaar als het ging om geloofsleer en aanverwante vakken zoals kerk, en vaderlandse geschiedenis. We schreven het al aan het slot van hoofdstuk zes dat er veel stromingen aanwezig waren in de Hervormde kerk. Stromingen die veelal haaks stonden op het evangelie.

Om aan de nodige geldmiddelen te komen schreef men kapitaalkrachtige belangrijke figuren aan zoals: baron Mackay uit Ophemert en Mr. Groen van Prinsterer. Ook de diaconie stelde financiële middelen beschikbaar. Ondanks de financiële steun van dergelijke mensen bleven de geldzorgen.

Nu waren niet alle Hervormde kerkleden vrijzinnig van gevoelen. Een aantal van hen die de vrijzinnigheid afwezen vormden een comité. Ze belegden regelmatig avonden waar orthodoxe voorgangers uit de omgeving het woord voerden.

Deze kleine groep behoudende hervormden hadden, zij het summier, ook wel contact met de afgescheidenen.

Met de komst van de evangelist de heer F. van Kooij werd deze groep wel wat belangrijker in het christelijke volksdeel van Tiel. Vooral toen de dames Spiering actief gingen mee doen. Deze dames, Henriëtte Wilhelmina en Johanna Judith Spiering waren zeer vermogend, en van adellijke afkomst. Bovendien behoorden ze tot de gereformeerde richting in de Herv. Kerk. De meer behoudende stroming in de Hervormde kerk kreeg door hun toedoen een eigen kerkgebouw, ‘Eben-Haëzer’.

Nu weten wij dat de Afgescheiden Gereformeerde Kerk te Tiel geen gesloten groep vormden. Denk maar aan het aangaan van niet leden aan het Heilig Avondmaal, het laten dopen van kindertjes van andersdenkenden. En het voor laten gaan van Hervormde predikanten. Dat gaf toch veel narigheid in de gemeente.

Nu, na verloop van jaren vonden deze groepen elkaar in het onderwijs. Op een vergadering van leden en het schoolbestuur werd, na een lezing van Ds. H. Pierson uit Zetten, de vraag opgeworpen om de samenstelling van het bestuur te wijzigen. Het werd drie gereformeerden en drie niet gereformeerden. Dit gebeurde in 1893. De hervormden stonden hier afwijzend tegenover. In 1903 zien de dames Spiering kans om meer invloed te krijgen in het plaatselijk christelijk onderwijs. De oorzaak was dat de gereformeerde school in de Agnietenstraat niet meer aan de eisen voldeed. De financiële middelen ontbraken echter.

De dames Spiering bleken bereid om een nieuwe school aan de Achterweg te laten bouwen.

                                                                     

                                     Judith Spiering.                                                       Henriette Spiering. 

Er bleek echter wel een voorwaarde aan verbonden te zijn. De drie niet gereformeerden, een Lutherse dominee en een lid van die kerk en een hervormd kerklid moesten vertrekken. Daarvoor in de plaats moesten er naast de gereformeerden, drie van de Eben-Haëzerkerk in het bestuur zitting hebben.

Er heeft mogelijk een wijziging in de statuten plaatsgevonden. We gaan daar niet verder op in.

Op 10 juli 1903 beslist de ledenvergadering van gereformeerde schoolvereniging over deze zaak. 28 leden stemmen voor, en één lid tegen.

Op 30 oktober van dat jaar komt het bestuur in de nieuwe samenstelling bijeen. Deze samenstelling is als volgt. Dr. G.Keizer blijft, evenals in het vorige bestuur voorzitter.              Vice - voorzitter is dan dhr. J.F. Hulsteyn en dhr. A. Sijsma penningmeester. H.W. Spiering werd secretaresse. J.J. Spiering en dhr. F. van Kooij fungeren als bestuurslid.